1. Ciencia

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رواﻧ‪Ĥ‬ب و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ‪85..................................................................................................‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رواﻧ‪Ĥ‬ب و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺟﻮادي*‪ ،1‬ﺷﻌﺒﺎﻧﻌﻠﻲ ﻏﻼﻣﻲ‪ ،2‬ﺟﻌﻔﺮ دﺳﺘﻮراﻧﻲ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش‪92/8/13 :‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ‪91/11/4 :‬‬
‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ روانآب و رﺳﻮب ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه از دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎران ﺳﺎز )ﺑﺎ ﺷﺪت ‪52‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ در ﺳﺎﻋﺖ و ﺑﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ‪ 20‬ﺳﺎﻟﻪ( در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺲ از ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻃﺒﻘﺎت ﺷﻴﺐ‪ ،‬ﻟﻴﺘﻮﻟﻮژي‪ ،‬ژﺋﻮﻣﺮﻓﻮﻟﻮژي و ﻛﺎرﺑﺮي اراﺿﻲ‪ -‬ﻧﻘﺸﻪ واﺣـﺪﻫﺎي ﻛـﺎري‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ و در ﻫﺮ واﺣﺪ ﻛﺎري ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‪ 3‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎك و ﺳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از روانآب و رﺳـﻮب ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪ و ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘـﺪار روانآب درواﺣـﺪ ﻛـﺎري ﺷـﻤﺎره ‪ 15‬ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮي ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ و ﻃﺒﻘﻪ ﺷﻴﺐ ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 30‬درﺻﺪ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار رﺳﻮب در واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره ‪ 10‬ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮي ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ و ﻃﺒﻘﻪ ﺷﻴﺐ ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 30‬و ﺳﺎزﻧﺪ ﺷﻤﺸﻚ ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار روانآب و رﺳﻮب در واﺣﺪﻛﺎري ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮي ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ و ﻃﺒﻘﻪ ﺷﻴﺐ ‪ 12‬ﺗﺎ ‪ 15‬درﺻـﺪ‬
‫و ﺳﺎزﻧﺪ اﻟﻴﻜﺎ اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﺑﺎرانﺳﺎز‪ ،‬ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ‪ ،‬رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬رواﻧﺎب‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ آﺑﻲ‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ - 1‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر ﮔﺮوه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻧﻮر‪ ،‬ﻧﻮر‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫*ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪Email: [email protected] :‬‬
‫‪ - 2‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر ﮔﺮوه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻧﻮر‪ ،‬ﻧﻮر‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫‪ - 3‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺳﻤﻨﺎن‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪............................................................................................86‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮﻳﮋه ﻣﺮاﺗﻊ‪،‬اﺻـﻮﻻ ﺑـﻪ‬
‫دﻻﻳﻞ ﻣﺸـﻜﻼت ﻣﺘﻌـﺪد اﻗﺘﺼـﺎدي و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﺪﻳﺪ ﻗﺮاردارﻧﺪ و اﻳﻦ اﻣـﺮ از‬
‫ﻃﺮﻓﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﭘﻮﺷـﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ‬
‫در آﻧﻬــﺎ ﺷــﺪه و از ﻃــﺮف دﻳﮕــﺮ ﻧﻴــﺰ ﻣﻨﺠــﺮ ﺑــﻪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻫـﺪر رﻓـﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ آب و ﺧـﺎك در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻲ ﮔﺮدد )‪ .(19‬ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎك و‬
‫ﻫﺪر رﻓـﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ آب و ﺧـﺎك ﺣﺎﺻـﻞ از آن‪ ،‬از‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﻀﻼت زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ آن ﺑﺮ اﻛﻮﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗـﻮان ﺣﺎﺻـﻠﺨﻴﺰي و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲ ﺷـﻮد )‪ .(18‬رﺳـﻮب اﻧﺘﻘـﺎﻟﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳـﺎن رودﺧﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺨﺎزن وارد ﺷﺪه و از ﺣﺠﻢ ﻣﻔﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﻛﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﻛـﺎﻫﺶ آب ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫دﺳﺘﺮس و اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎي ﺑﺮق آﺑـﻲ‪،‬‬
‫آﺑﻴﺎري‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ و ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﮕﻲ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد )‪ .(4‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺣﻔﻆ ﻛﻴﻔﻴـﺖ آب‬
‫از ﻧﻈﺮ وﺟﻮد اﻣﻼح و رﺳﻮﺑﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﺮب‪ ،‬ﻛﺸـﺎورزي‪ ،‬ﺷـﻴﻼت و ﺻـﻨﻌﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ )‪ .(5‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬
‫ذﻛﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮآورد رﺳﻮب در ﻳﻚ ﺣﻮزه آﺑﺨﻴـﺰ از‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ ﺑـﻮده و ﻛﻤـﻚ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼـﻴﻦ اﻣـﺮ در زﻣﻴﻨـﻪ‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎك و آﺑﺨﻴـﺰداري ﺑﻤﻨﻈـﻮر ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫اﻧــﻮاع ﺳــﺎزه ﻫــﺎي اﺻــﻼﺣﻲ و اﻋﻤــﺎل ﻣــﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ آب و ﺧﺎك ﻣﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ )‪ .(4‬ﺑﻄﻮرﻛﻠﻲ از ﺟﻤﻠﻪ اﻗـﺪاﻣﺎت ﺿـﺮوري‬
‫در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎك در ﻳﻚ ﺣـﻮزه آﺑﺨﻴـﺰ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻛﻤﻲ ﻧﻤﻮدن ﻗﺪرت و ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ روان‬
‫آب و رﺳﻮب‪ ،‬در ﺑﺨـﺶ ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ آن ﻣـﻲ‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺑﻄــﻮرﻛﻠﻲ روش ﻫــﺎي ﺑﺮرﺳــﻲ ﻓﺮآﻳﻨــﺪ‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ آﺑـﻲ ﺑـﻪ ﭼﻬـﺎر ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﺪه ﺷـﺎﻣﻞ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﺸــﺎﻫﺪات ﻋﻴﻨــﻲ و ﺑﺮرﺳــﻲ ﻫــﺎي ﻣﻴــﺪاﻧﻲ‬
‫‪ -2‬اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎراﻧﺴﺎز ‪ -3‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻫـﺎ و‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎﻫﻲ ‪ -4‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘﻼﺗﻬـﺎي‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﻬﺖ ﺟﻤﻊ آوري رواﻧﺎب و رﺳـﻮب در‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻣـﺮوزه در‬
‫اﻛﺜﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻠﻤﻲ از ﺑﺎراﻧﺴﺎز ﻫﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬زﻳﺮا اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ در وﻗﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺗـــﻮان ﺑـــﺎ اﺳـــﺘﻔﺎده از آن ﻣﻴـــﺰان رواﻧـــﺎب و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪرﺳﻮب را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳـﺎﻳﺮ ﻣـﻮارد دﺧﻴـﻞ در‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻮرد ﭘﺎﻳﺶ ﻗﺮارداد‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آن‬
‫ﻋــﺪم اﻳﺠــﺎد رﮔﺒــﺎري ﻛــﺎﻣﻼ ﻣﺸــﺎﺑﻪ ﺑــﺎ ﺷــﺮاﻳﻂ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)‪.(5‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿـﻮع ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺗـﺎﻛﻨﻮن ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬
‫ﮔﺴﺘﺮده اي ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪Fazlollali et .‬‬
‫)‪ al., (2006‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي ﺑﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ‬
‫ﭘﺬﻳﺮي ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي ﻛﻮاﺗﺮﻧﺮ ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ ﺑـﺎران ﺳـﺎز‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬وي ﭘﺲ از ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻚ‪ -‬ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺎك ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑــﻴﻦ ﻣﻴــﺰان ﮔــﻞ آﻟــﻮدﮔﻲ‪ -‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ روان آب و‬
‫رﺳﻮب و ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ ﭘـﺬﻳﺮي‪ ،‬ﻫﻤﺒﺴـﺘﮕﻲ ﺧـﻮﺑﻲ‬
‫وﺟــﻮد دارد‪ .‬ﻧــﺎﻣﺒﺮده در اﻳــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟــﻪ‬
‫رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ را ﺑﺮاي ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮي اراﺋـﻪ ﻧﻤـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﺳﻴﻠﺖ و ﺷﻦ رﻳـﺰ‪ ،‬ﻣﻨﻴـﺰﻳﻢ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ رس‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬رﻃﻮﺑـﺖ‬
‫اوﻟﻴﻪ و اﺳﻴﺪﺗﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶﭘﺬﻳﺮي‬
‫)‪ (K‬را در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮآورد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ (2005) Yosefi and et al.,‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻫﺪر رﻓﺖ‬
‫ﺧﺎك و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﻳﻲ در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﻛﺎرﺑﺮي اراﺿﻲ‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رواﻧ‪Ĥ‬ب و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ‪87..................................................................................................‬‬
‫ﻣﺮﺗﻌﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎرانﺳﺎز درﺳﻮﻟﻴﺠﺎن‬
‫اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎر ﻣﺤﺎل ﺑﺨﺘﻴﺎري ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬
‫دادﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﻮق ﭼﻬﺎر ﻛﺎرﺑﺮي ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺮﺗﻊ‬
‫ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺧﻮب )ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪20‬‬
‫درﺻﺪ ﺗﺎج ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ(‪ ،‬ﻣﺮﺗﻊ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫‪ (2008) Mohammadpour et al.,‬ﺑــﻪ ﺗﻐﻴﻴــﺮ‬
‫ﭘﺬﻳﺮي رواﻧﺎب در ﭘﻼت ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺴـﺘﻘﺮ در‬
‫دو ﺗﻴﻤﺎر ﻗﺮق ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﭼﺮاي آزاد در ﻣﺮاﺗﻊ‬
‫ﻳﻴﻼﻗﻲ ﻛﺪﻳﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر از ﺑـﺎران‬
‫ﺳﺎز ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎراﻧﻲ ﺑـﺎ ﺷـﺪت ‪1/6‬‬
‫ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘـﺮ در دﻗﻴﻘـﻪ در ﭘـﻼت ﻫـﺎي آزﻣﺎﻳﺸـﻲ‬
‫‪ 0/25‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و در ﻣﺪت ‪ 27‬دﻗﻴﻘـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨـﻲ‬
‫دار روان آب در ﺗﻴﻤﺎر ﭼﺮاي آزاد و ﻗـﺮق ﻛﻮﺗـﺎه‬
‫ﻣﺪت در ﻃﻲ ﻣﺎه ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن در ﺳﻄﺢ ‪ 0/01‬ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗـﻮان ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫رواﻧﺎب و رﺳﻮب ﻛﺎرﺑﺮيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ در ﺣـﻮزه‬
‫آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎرانﺳـﺎز ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺿﻌﻴﻒ )ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 10‬درﺻﺪ(‪ ،‬دﻳﻤﺰار و‬
‫دﻳﻤﺰار رﻫﺎ ﺷﺪه در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﻛﺎﻣﻼ ﺗﺼﺎدﻓﻲ در‬
‫ﭼﻬﺎرﺗﻜﺮار و در ﺷﻴﺐ ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 30‬درﺻﺪ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار رواﻧﺎب ﺗﻮﻟﻴﺪي درﻛﺎرﺑﺮي دﻳﻤﺰار‬
‫رﻫﺎ ﺷﺪه و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ آن در ﻛﺎرﺑﺮي ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺧﻮب ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار رﺳﻮب ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار رﺳﻮب‬
‫در ﻛﺎرﺑﺮي دﻳﻤﺰار رﻫﺎ ﺷﺪه و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ آن در‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺧﻮب ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (2007) Hosseiny‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻴﺰان ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ و‬
‫رﺳﻮب در ﻣﺎرنﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻃﺎﻟﻘﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺑﺎران ﺳﺎز ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎرانﺳﺎز ﺳﺎﺧﺖ داﻧﺸﮕﺎه واﮔﻨﻴﮕﻦ‬
‫ﻫﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎراﻧﻲ ﺑﺎ ﺷﺪت ‪ 30‬و ‪ 60‬ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ در‬
‫ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ و ﺳﭙﺲ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬
‫آوري ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي رواﻧﺎب و رﺳﻮب ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ زﻳﺮ واﺣﺪ ‪ NgsiH‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ رﺳﻮب‬
‫ﻣﻌﻠﻖ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮرﺳﻲ روﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ رﺳﻮب و روانآب ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻧﺸﺎن‬
‫دادﻛﻪ زﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎي ‪ NgsiH‬و ‪ Ngsi‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺷﺒﺎع رﺳﻴﺪه اﺳﺖ و در آﻧﻬﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫رواﻧﺎب ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ روش رﮔﺮﺳﻴﻮن ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮه ﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺪل‪-‬‬
‫ﻫﺎي رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ و ﻣﻴﺰان‬
‫رواﻧﺎب و رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪:‬‬
‫ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻮزه ﻫﺎي آﺑﺨﻴﺰ در‬
‫داﻣﻨﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ رﺷﺘﻪ ﻛﻮه ﻫﺎي اﻟﺒـﺮز و در ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺷﻬﺮﺳــﺘﺎن ﭼﻤﺴــﺘﺎن در ﻓﺎﺻــﻠﻪ ﺣــﺪوداً ‪50‬‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻧﻮر واﻗﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺣـﻮزه‬
‫آﺑﺨﻴﺰ از ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻧﻮر و درﻳﺎي ﺧـﺰر‪،‬‬
‫از ﺷﺮق ﺑﻪ ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ وازرود‪ ،‬از ﻏﺮب ﺑﻪ ﺣﻮزه‬
‫آﺑﺨﻴﺰ ﻧﻮررود و از ﻃﺮف ﺟﻨﻮب ﺑﻪ ﺣـﻮزه آﺑﺨﻴـﺰ‬
‫ﻫﺮاز ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ اﻳﻦ ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ‬
‫در ﺣﺪود ‪ 50‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ارﺗﻔــﺎع ‪ 650‬ﻣﺘــﺮ در ﺧﺮوﺟــﻲ ﺣــﻮزه آﺑﺨﻴــﺰ و‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ارﺗﻔﺎع آن ‪ 2100‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻗﻠـﻴﻢ ﻛـﻞ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮاﺳﺎس دﻣﺎرﺗﻦ اﺻـﻼح ﺷـﺪه‪ ،‬ﻣﺮﻃـﻮب‬
‫ﺳﺮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺑـﻪ ﻣﺮﻃـﻮب ﻓـﺮا‬
‫ﺳﺮد ﻳﺎ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻣـﻮرد‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫‪............................................................................................88‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺑــﻴﻦ ﻋــﺮض ﻫــﺎي ﺷــﻤﺎﻟﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒــﻲ‬
‫‪ 4021500‬ﺗﺎ ‪ 4027500‬و ﻃﻮل ﻫـﺎي ﺷـﺮﻗﻲ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒــﻲ ‪ 589000‬ﺗــﺎ ‪) 593000‬در ﺳﻴﺴﺴــﺘﻢ‬
‫‪ (Utm‬واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ از‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ داراي ﺳﺎزﻧﺪ ﺷﻤﺸﻚ و اﻟﻴﻜﺎ‬
‫اﺳـﺖ ﻛــﻪ ﻣﺴــﺎﺣﺖ ﺗﺤـﺖ ﺗــﺎﺛﻴﺮ آﻧﻬــﺎ ﺑﺘﺮﺗﻴــﺐ‬
‫ﺣﺪود‪ 81‬و ‪ 19‬درﺻﺪ از ﻛﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫وﺳﻌﺖ اراﺿﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮي ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟــﻒ‪ -‬ﺟﻨﮕــﻞ اﻧﺒــﻮه )‪ 70‬ﺗــﺎ ‪ 100‬درﺻــﺪ ﺗــﺎج‬
‫ﭘﻮﺷﺶ( ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ در ﺣﺪود‪12‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬
‫ب‪ -‬ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻴﻤﻪ اﻧﺒـﻮه )‪ 40‬ﺗـﺎ ‪ 69‬درﺻـﺪ ﺗـﺎج‬
‫ﭘﻮﺷﺶ( ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ در ﺣﺪود‪1/5‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‬
‫ج‪ -‬ﻣﺮاﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ ‪ 50‬ﻫﻜﺘﺎر‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -1‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در اﻳﺮان و ﻣﺎزﻧﺪران‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎراﻧﺴﺎز ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪:‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻘﺎدﻳﺮ روانآب و رﺳﻮب از ﻳﻚ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎراﻧﺴﺎز ﻗﺎﺑـﻞ ﺣﻤـﻞ در ﺻـﺤﺮا ﻛـﻪ در‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻛﺸﺎورزي واﮔﻨﻴﮕﻦ ﻫﻠﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺎراﻧﺴﺎز ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻢ در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﻴـﺪاﻧﻲ و ﻫـﻢ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸــﮕﺎﻫﻲ را دارد و ﻣــﻲﺗــﻮان از آن ﺟﻬــﺖ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎك اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﻧﻮع دﺳـﺘﮕﺎه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ ﺣﻤـﻞ آن در‬
‫ﺻــﺤﺮا اﺳــﺖ ﻛــﻪ اﻣﻜــﺎن اﺳــﺘﻔﺎده از آن را در‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺮ روي ﺧﺎك دﺳﺖ ﻧﺨـﻮرده و ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد و ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده از آن در‬
‫ﺑﺨﺶ ﺳﻄﺤﻲ ﺧﺎك در ﺻـﺤﺮا روش اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﮔﺮدد )‪ ،(13‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان آﻧـﺮا‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﺑﺎ ﺷﻴﺒﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘﺎﻳـﻪ‬
‫ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ ﻛﻪ دارد ﺟﻬﺖ اﻧﺠـﺎم آزﻣـﺎﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫روان آب و رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮارداد‪.‬‬
‫در اﻳــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ اﻳﻨﻜــﻪ در اﻛﺜــﺮ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮه در راﺑﻄﻪ ﺑـﺎ ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ‪،‬‬
‫اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸـﻲ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺷـﺪت ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ ‪30‬‬
‫دﻗﻴﻘﻪاي در ﻣﻴﺰان ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﻮﺛﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ )‪ (12‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ در‬
‫‪A‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رواﻧ‪Ĥ‬ب و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ‪89...................................................................................................‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻬــﺎي اﺻــﻼﺣﻲ آﺑﺨﻴــﺰداري ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟـﻲ ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶ و رﺳـﻮب‪ ،‬ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ )‪ .(4‬ﻟــﺬا در اﻳــﻦ راﺑﻄــﻪ از ﺷــﺪت‬
‫ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ‪ 30‬دﻗﻴﻘــﻪاي و ﺑــﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸــﺖ ‪20‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ ‪ 52/8‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘـﺮ در ﺳـﺎﻋﺖ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻤﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪﺗﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎراﻧﺴﺎز‪ ،‬ﻗﺒﻞ‬
‫از ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي آن در ﺻﺤﺮا اﺑﺘـﺪا ﻃـﻲ آزﻣﺎﻳﺸـﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺷﺪت ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‪ ،‬ارﺗﻔـﺎع‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻫﻮاده ﺑﻪ اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺷﺪه و ﺳـﭙﺲ در ﻫـﺮ ارﺗﻔـﺎع ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﭘـﺲ از‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﭼـﻮب ﭘﻨﺒـﻪ‪ ،‬زﻣـﺎن ﺗﺨﻠﻴـﻪ آب اﻧـﺪازه‬
‫ﮔﻴﺮي و ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺣﺠـﻢ آب ﺗﺨﻠﻴـﻪ ﺷـﺪه و‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎراﻧﺴﺎز ﺷـﺪت ﺑـﺎرش ﺷـﺒﻴﻪﺳـﺎزي‬
‫ﺷﺪه ﺑﺮاي ارﺗﻔﺎع ﻟﻮﻟﻪ ﻫﻮادﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫و ﺳﭙﺲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻴﺎن ﻳـﺎﺑﻲ ارﺗﻔـﺎع ﻻزم ﺑـﺮاي‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎرش ﺣﺎﺻـﻞ از ﺑﺎراﻧﺴـﺎز‪ ،‬ﻗﻄـﺮ‬
‫ﻗﻄﺮات ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‪،‬ﺟﺮم ﻗﻄﺮه و اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸـﻲ‬
‫ﺑــﻪ ﺗﺮﺗﻴــﺐ‪ 5/390،9‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘــﺮ‪ 0/106 ،‬ﮔــﺮم و‬
‫‪ 35/4‬ژول ﺑﺮﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫)اﻟﻒ(‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫)ب(‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -2‬ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻘﺮار ﺑﺎراﻧﺴﺎز و ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻘﺎدﻳﺮ روان آب و رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ در ﺻﺤﺮا )اﻟﻒ( و در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه)ب(‬
‫روش ﺗﺤﻘﻴﻖ‪:‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻣﺤﺪوده ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣـﺮز ﺣـﻮزه‬
‫آﺑﺨﻴــﺰ ﻣــﻮرد ﻧﻈــﺮ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﻧﻘﺸــﻪﻫــﺎي‬
‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ‪ 1:25000‬ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﺑﻤﻨﻈـﻮر‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺪل رﻗﻮﻣﻲ ارﺗﻔﺎﻋﻲ زﻣﻴﻦ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي‬
‫اﺳﻜﻦ ﺷﺪه در ﻣﺤـﻴﻂ ﻧـﺮماﻓـﺰاري ‪،ArcView‬‬
‫ﻣﺪل رﻗﻮﻣﻲ ارﺗﻔﺎﻋﻲ زﻣﻴﻦ ﺑﺪﺳﺖ آﻣـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬
‫آن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻧﻘﺸﻪ ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﺷﻴﺐ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳـﻲ‪،‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪A‬‬
‫ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي و ﻛﺎرﺑﺮي اراﺿﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻧﻘﺸﻪﻫـﺎي‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﺷـﻴﺐ‪ ،‬ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟـﻮژي و ﻧـﻮع ﻛـﺎرﺑﺮي‪،‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ واﺣﺪ ﻛﺎري ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ ﻻزم ﺑـﻪ‬
‫ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻟﻴﻞ آﻧﻜﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮ روي‬
‫ﻛﺎرﺑﺮي ﻣﺮﺗﻌﻲ )در اﻃﺮاف روﺳﺘﺎ( و ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻴﻤﻪ‬
‫اﻧﺒﻮه ﺑﻮد‪ ،‬از اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﺨـﺶﻫـﺎي‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛـﻪ ﻓﺎﻗـﺪ اﻳـﻦ دو ﻧـﻮع ﻛـﺎرﺑﺮي ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮدداري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻛﻠﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫‪............................................................................................90‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫)ﺟﺪول ‪.(1‬‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻏﻴﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎﺗﻲ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‬
‫ﺟﺪول‪ -1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺷﻤﺎره واﺣﺪ ﻛﺎري‬
‫رﺧﺴﺎره ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي‬
‫ﺳﻨﮓ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮي‬
‫ﺷﻴﺐ)درﺻﺪ(‬
‫‪1‬‬
‫وارﻳﺰه ﻓﻌﺎل‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪15-12‬‬
‫‪2‬‬
‫وارﻳﺰه ﻓﻌﺎل‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪30-15‬‬
‫‪3‬‬
‫وارﻳﺰه ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪30-15‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻛﻨﺎري‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪30-15‬‬
‫‪5‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻛﻨﺎري‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪15-12‬‬
‫‪6‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺷﻴﺎري‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪15-12‬‬
‫‪7‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻛﻨﺎري‬
‫ﺷﻤﺸﻚ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪30-15‬‬
‫وارﻳﺰه ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه‬
‫ﺷﻤﺸﻚ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪65-30‬‬
‫وارﻳﺰه ﻓﻌﺎل‬
‫ﺷﻤﺸﻚ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪30-15‬‬
‫وارﻳﺰه ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه‬
‫ﺷﻤﺸﻚ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪30-15‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻛﻨﺎري‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪65-30‬‬
‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫‪12‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﻟﻐﺰش ﻗﺪﻳﻤﻲ‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪65-30‬‬
‫‪13‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺷﻴﺎري‬
‫ﺷﻤﺸﻚ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪30-15‬‬
‫‪14‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﻟﻐﺰش ﻗﺪﻳﻤﻲ‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪30-15‬‬
‫‪15‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺷﻴﺎري‬
‫اﻟﻴﻜﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺣﺎﺷﻴﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫‪30-15‬‬
‫‪16‬‬
‫وارﻳﺰه ﻓﻌﺎل‬
‫ﺷﻤﺸﻚ‬
‫ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻴﻤﻪ اﻧﺒﻮه‬
‫‪30-15‬‬
‫‪17‬‬
‫وارﻳﺰه ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه‬
‫ﺷﻤﺸﻚ‬
‫ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻴﻤﻪ اﻧﺒﻮه‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪65‬‬
‫‪18‬‬
‫وارﻳﺰه ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻴﻤﻪ اﻧﺒﻮه‬
‫‪30-15‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻧﺼﺐ ﺑﺎراﻧﺴﺎز و ﺗﻬﻴـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ روانآب و‬
‫رﺳﻮب از ﻧﻘﺸﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻛـﺎري اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ در ﻫـﺮ واﺣـﺪ ﻛـﺎري‪ ،‬آزﻣـﺎﻳﺶ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ در ﺳﻪ ﺗﻜﺮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ آﻧﻜﻪ ﺳﻌﻲ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ ﺳـﺎزي در ﺳـﻄﺢ‬
‫ﭘﻼت در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣـﻮﺛﺮ در ﺗﻮﻟﻴـﺪ روان‬
‫آب و رﺳﻮب‪ ،‬ﻧﻘﺎﻃﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ‬
‫ﻣﻌﺮف و ﺑﻴﺎن ﮔﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤـﻮﻣﻲ در ﻫـﺮ واﺣـﺪ‬
‫ﻛﺎري از ﻧﻈﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺳـﻨﮓ و ﺳـﻨﮕﺮﻳﺰه‬
‫و‪ .....‬ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺘﻮان اﺛﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫در ﻫﺮ واﺣـﺪ ﻛـﺎري را ﻧﻴـﺰ در ﺗﻮﻟﻴـﺪ روانآب و‬
‫رﺳﻮب اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮد )‪ .(11‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ‬
‫زﻣﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي ﺑﺎﻳـﺪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻧﺸـﺎن ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ‬
‫زﻣــﺎن ﻧﻤﻮﻧــﻪﮔﻴــﺮي در ﻃــﻲ ﻓﺼــﻞ ﺑﻬــﺎر و در‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﺷﻤﺸﻚ‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 5‬روز ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ ﻧﺒﺎﺷــﺪ و ﺑﻌﺒــﺎرت دﻳﮕــﺮ ﺧــﺎك داراي‬
‫رﻃﻮﺑﺘﻲ ﻣﻌﺎدل ﻇﺮﻓﻴﺖ زراﻋﻲ ﺑﻮده ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ )‪ .(8‬روانآب و رﺳﻮب ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﺣﺎﺻـﻞ از‬
‫ﻫــﺮ ﺑــﺎر آزﻣــﺎﻳﺶ در ﺑﻄــﺮيﻫــﺎﻳﻲ ﺟﻤــﻊآوري‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻧــﺪ و اﻃﻼﻋــﺎت ﻣﺤﻴﻄــﻲ آن ﻣﺤــﻞ ﻧﻴــﺰ‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮ واﺣﺪﻛﺎري ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻪ ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي از ﺧـﺎك ﺳـﻄﺤﻲ‬
‫)‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮي( در ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﺑﺎراﻧﺴﺎز‬
‫ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر آزﻣﺎﻳﺸــﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜــﻲ و ﺷــﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺮداﺷــﺖ ﮔﺮدﻳــﺪ و ﺑــﻪ آزﻣﺎﻳﺸــﮕﺎه ﺧﺎﻛﺸﻨﺎﺳــﻲ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدﻳﺪ )‪ .(16‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻠﻴﻪ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداريﻫﺎ ﻫﻢ زﻣـﺎن و ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺗﺎ اﺛﺮ اﺧـﺘﻼف زﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﺮ روي ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رواﻧ‪Ĥ‬ب و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ‪91...................................................................................................‬‬
‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗـﺎﺛﻴﺮ را داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺟﻬـﺖ ﺑـﺮآورد‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤـﻲ ﻓﺮﺳـﺎﻳﺶﭘـﺬﻳﺮي و رﺳـﻮبزاﻳـﻲ‪،‬‬
‫ﺣﺠﻢ و رﺳﻮب ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﺮ آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬در اﺑﺘـﺪا ﺣﺠـﻢ‬
‫روانآب از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎي ﻣﺪرج ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رﺳـﻮب‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از ﮔﺬراﻧﺪن روانآب ﺟﻤﻊ آوري‬
‫ﺷﺪه از ﻛﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﻲ وات ﻣﻦ ‪ 40‬و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻗﺮار‬
‫دادن ﻧﻤﻮﻧﻪ رﺳﻮب ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه در ﻛﺎﻏـﺬ ﺻـﺎﻓﻲ و‬
‫ﻗــﺮار دادن آن در آون ﺑــﺎ دﻣــﺎي ‪ 100‬درﺟــﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﻣﻘﺪار رﺳﻮب ﺧﺸـﻚ ﭘـﺲ از ﺗـﻮزﻳﻦ‬
‫ﺑﺪﺳــﺖ آﻣــﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺑــﺮاي ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﻏﻠﻈــﺖ‬
‫رﺳﻮب‪ ،‬ﻣﻴﺰان رﺳﻮب ﺑﺮ ﺣﺠﻢ روانآب ﺗﻘﺴﻴﻢ و‬
‫ﻏﻠﻈﺖ آن ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺮم ﺑﺮ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ )‪.(3‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎي ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه در‬
‫اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ از ﻧـﺮماﻓﺰارﻫـﺎي ‪ Excel 2007‬و‬
‫‪ MINITAB‬اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫ﺷﻤﺎره واﺣﺪ ﻛﺎري‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺪون‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫‪12‬‬
‫‪13‬‬
‫‪14‬‬
‫‪15‬‬
‫‪16‬‬
‫‪17‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -3‬ﻧﻘﺸﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻤﻲ رواﻧـﺎب و ﻏﻠﻈـﺖ رﺳـﻮب ﺗﻮﻟﻴـﺪي‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴـﺰ ﻻوﻳـﺞ‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎراﻧﺴﺎز ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤـﻞ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ آن ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪-‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ارﺗﻔﺎع روان آب‪:‬‬
‫‪............................................................................................92‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻔﺎوت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺎك و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮ ﻧﻈﻴﺮﺗﻨﻮع ﺷﻴﺐ و ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ و‬
‫ﻛﺎرﺑﺮي‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ روان آب ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺰﻳﻪ وارﻳﺎﻧﺲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ روانآب در ﻫﺮ واﺣﺪ ﻛﺎري‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫روش داﻧﻜﻦ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ ﺷﺮح‬
‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻴﻦ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻧﻈﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪروان‬
‫آب اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲداري در ﺳﻄﺢ ‪ 0/05‬وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ واﺣﺪﻛﺎري ﺷﻤﺎره ‪ 15‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 32‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و واﺣﺪﻛﺎري‬
‫ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار روانآب را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ )ﺷﻜﻞ‪.(1‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﻪ روش داﻧﻜﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ‪ 0/05‬واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره ‪ 15‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 32‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ در ﮔﺮوه ‪ A‬و واﺣﺪ ﻛﺎري‬
‫ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ در ﮔﺮوه ‪D‬‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ ﺑﻴﻦ واﺣﺪﻛﺎري ﺷﻤﺎره ‪ 15‬ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬‫ﺷﻤﺎره‪ 6،5،4‬در ﺳﻄﺢ ‪ 0/05‬اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲداري‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري اﺧﺘﻼف‬
‫ﻣﻌﻨﻲداري را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪ -‬ﺑﻴﻦ واﺣﺪﻛﺎري ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫روانآب را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ 18،2،16،17‬اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲداري وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري اﺧﺘﻼف‬
‫ﻣﻌﻨﻲداري وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -4‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ روان آب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ب‪ -‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺪار ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب‪:‬‬
‫ﺑﺎر ﻣﻌﻠﻖ ﻋﺒﺎرت از ذرات ﺣﻤﻞ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن آب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬
‫ذرات ﺧﺎك و ﻣﻘﺪار رواﻧﺎب ﻗﺮار دارد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﻣﻘﺎدﻳﺮ روان آب و ﺟﺪا ﻧﻤﻮدن ﻣﻮاد‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﻣﻮﺟﻮد در آن )از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﺒﻮر از ﻛﺎﻏﺬ‬
‫ﺻﺎﻓﻲ( وﺿﻌﻴﺖ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎر ﻣﻌﻠﻖ در ﺳﻄﺢ ‪ 0/05‬و ﺑﺎ‬
‫روش داﻧﻜﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬
‫)ﻧﻤﻮدار‪ .(2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رواﻧ‪Ĥ‬ب و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ‪93...................................................................................................‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺪار رﺳﻮب‬
‫ﻣﻌﻠﻖ در اﻳﻦ ﺗﺪاوم ﻧﻴﺰ داراي اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ درﺷﻜﻞ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪،‬‬
‫واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره‪ 10،‬ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 25‬ﮔﺮم در‬
‫ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 2/5‬ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ وارﻳﺎﻧﺲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻫﺎ در ﺳﻄﺢ‬
‫‪ 0/05‬ﺑﻪ روش داﻧﻜﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ واﺣﺪ‬
‫ﻛﺎري ﺷﻤﺎره‪11‬ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ درﮔﺮوه‬
‫‪ A‬و واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪0/017‬‬
‫ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ در ﮔﺮوه ‪ D‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫– ﺑﻴﻦ واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره ‪11‬ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫رﺳﻮب را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ 15‬اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ داري در ﺳﻄﺢ‬
‫‪0/05‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎي‬
‫ﻛﺎري اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ داري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎرهي ‪ 1‬ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫رﺳﻮب را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﺎ واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره‬
‫‪ 4،2،5،3،9 ،16 ،17،18‬اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲداري‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري اﺧﺘﻼف‬
‫ﻣﻌﻨﻲداري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮرﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬
‫ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﺮاﺗﻊ ﻣﻌﻤﻮﻻ‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺸﻜﻼت اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در‬
‫ﻣﻌﺮض ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺷﺪﻳﺪ و ﺧﺎرج از ﺗﻮان‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻧﻘﺎط‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫در ﻃﻲ ﻳﻚ ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ رﺷﺪ ﻓﺰاﻳﻨﺪه‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻏﺬا را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﺑﺸﺮ‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ﻧﻴﺎز ﺧﻮد‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري را از زﻣﻴﻦ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮان ﻃﺒﻴﻌﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره ‪ 15‬ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 32‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و واﺣﺪﻛﺎري ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ‪،‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار روان آب را ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮرﻛﻠﻲ ﺑﻴﺶ از ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﻮع ﺧﺎك و ﻛﺎرﺑﺮي در اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎ‬
‫‪............................................................................................94‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮي ﻣﺮﺗﻌﻲ‬
‫در رﺗﺒﻪ اول اﻫﻤﻴﺖ و ﻛﺎرﺑﺮي ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻴﻤﻪ اﻧﺒﻮه‬
‫در رﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪي اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺮاردارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺛﺮ ﺟﻬﺖ در ﺗﻮﻟﻴﺪ روان آب و‬
‫رﺳﻮب ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ (2001) Shahkarami et al.,‬از آن‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ روانآب و رﺳﻮب‬
‫ﻣﻌﻠﻖ را در ﺟﻬﺖ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺟﻬﺖ ﻏﺮﺑﻲ‬
‫داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺎﻣﺒﺮده از ﺑﺴﻴﺎري ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫در ﭼﺮاي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺮاﺗﻊ و ﻋﺪم ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺗﻌﺪاد‬
‫دام و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺮاﺗﻊ از ﻳﻚ ﻃﺮف و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫دﺧﺎﻟﺖ و ﺗﺼﺮف اﻫﺎﻟﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺧﺎك ﺣﺎﺻﻞ از ﻟﮕﺪﻛﻮﺑﻲ ﻣﺪاوم دام و‬
‫ﺣﻴﺎت وﺣﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻫﻢ ﺧﻮردن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﺧﺎك ﺷﺪه و ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﺎك ﺑﻮﻳﮋه‬
‫)وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ( از ﺣﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺪور ﺑﻮده و‬
‫ﺧﺎك در زﻣﺎن ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ واﻛﻨﺶ ﻫﻴﺪروﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﺳﺮﻳﻌﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داده و ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﺑﺎرش‬
‫را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ روان آب ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﻛﺎرﺑﺮي‬
‫ﻫﺎي ﺟﻨﮕﻞ ﻧﻴﻤﻪ اﻧﺒﻮه ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮدن ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺧﺎك‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﺧﺎك ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ رواﻧﺎب ﻛﻨﺪﺗﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻟﻴﻞ آﻧﺮا ﻣﻲ ﺗﻮان در اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺧﻠﻞ و ﻓﺮج‪ ،‬وﺟﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎده آﻟﻲ و ﻧﻮع ﺧﺎك‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻴﺐ ﻛﻤﺘﺮ و ﭘﻮﺷﺶ ﻋﻠﻔﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ )‪ (5‬ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره‪ ،10‬ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 25‬ﮔﺮم در‬
‫ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و واﺣﺪ ﻛﺎري ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 2/5‬ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر‬
‫ﻛﻠﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮي ﻣﻴﺰان‬
‫روان آب و رﺳﻮب را از ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺧﺎك و‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻼت زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان و ﻧﺤﻮه ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﺳﻨﮓ و ﺳﻨﮕﺮﻳﺰه و ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻮرد ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻗﺮارداده اﻧﺪ )‪،2 ،12 ،18‬‬
‫‪ 21 ،3‬و ‪.(8‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﺑﺎ آﻏﺎز ﺑﺎرش‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺪت و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﺎك و ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﺪﺗﻲ‬
‫ﻃﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ روان آب ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد در‬
‫ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺷﺪت ﺑﺎرش در ﻃﻲ دوره ﺑﺎرش ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ روان آب از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﺗﺒﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨﺪه رﻓﺘﺎر ﺧﺎك در‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻧﻔﻮذ دادن آب در ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از‬
‫آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﺑﺘﺪاي ﺑﺎرش اﻏﻠﺐ رﻃﻮﺑﺖ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﺧﺎك ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺎﻟﺖ اﺷﺒﺎع ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺨﺮﻳﺐ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﺎك ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮده و ﺳﻠﻪ ﺳﻄﺤﻲ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻛﻤﺘﺮي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺪت‬
‫ﻧﻔﻮذ آب در ﺧﺎك زﻳﺎد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن‬
‫ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ روان آب ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ‬
‫زﻣﺎن‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻄﺤﻲ ﺧﺎك در اﺛﺮ ﺗﺼﺎدم‬
‫ﻗﻄﺮات ﺑﺎران ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪه و در اﺛﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﻠﻪ‬
‫ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ آب در ﺧﺎك ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ روان آب اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻘﺪار رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ از اﺑﺘﺪاي ﺷﺮوع‬
‫ﺑﺎرش ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان روان آب زﻳﺎدﺗﺮ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻗﺪرت اﻧﺘﻘﺎل ذرات ﺧﺎك ﺗﻮﺳﻂ روان آب‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
95...................................................................................................‫ب و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ‬Ĥ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رواﻧ‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ آﺑﻲ ﺑﺎ‬
.‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎراﻧﺴﺎز اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‬
:‫ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺗﺸﻜﺮ‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻻزم و ﺿﺮورﻳﺴﺖ ﺗـﺎ ﻛﻤـﺎل ﺗﺸـﻜﺮ و‬
‫ﻗــﺪرداﻧﻲ ﺧــﻮد را ازﺣــﻮزه ﻣﻌﺎوﻧــﺖ ﭘﮋوﻫﺸــﻲ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻧﻮرﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻃـﺮح ﭘﮋوﻫﺸــﻲ ﺑﺮرﺳــﻲ راﺑﻄــﻪ ﺑــﻴﻦ روانآب و‬
‫رﺳﻮب در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻻوﻳﺞ را ﺗﻘﺒﻞ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺘﻬﺎي ﺧﻮد ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺮاج اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ از‬
.‫ اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‬،‫ﻃﺮح ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ اﻣﺎ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ در‬.‫ﻃﻲ زﻣﺎن ﺑﺎرش ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‬
‫اواﺳﻂ زﻣﺎن ﺑﺎرش اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار‬
،‫ﺧﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﺳﺪ و ﭘﺲ از اﻳﻦ زﻣﺎن‬
‫ﺑﻌﻠﺖ آب اﻳﺴﺘﻲ و ﻋﺪم ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﻄﺮات‬
‫ﺑﺎران ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺧﺎك و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺧﺎرج‬
‫ﺷﺪن ذرات ﺣﺴﺎس در زﻣﺎﻧﻬﺎي اوﻟﻴﻪ ﺑﺎرش و‬
‫ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪن ذرات ﻣﻘﺎوم ﺗﺮ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از روﻧﺪ‬
‫ﺻﻌﻮدي و اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﻛﺎﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺪ ﺛﺎﺑﺘﻲ‬
‫ در ﻃﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﺴﺘﺮده اي ﻛﻪ‬.‫ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‬
D
I
S
f
References
1-Ahorzadeh. M., 1998. Comparison of Runoff and sediment on Aghajari
Formation with using Rainfall Simulator, Tehran University. 100pp. (In Persian)
2- Armin, M. A., R. Telvary, A. Najafinejad & V. Ghorbany, 2007. Estimation of
slope-rain duration and soil texture on the soil erosion ration by using FEL3
rainfall simulator. In: Procceding of 4th Watershed Management. Conference
Karaj. Iran. (In Persian)
3-Eteraf, H. & A. R. Telvari, 2004. Study on grazing intensity on some soil
Physics properties in Loess Maraveh Tapeh rangelands, Pazhohesh & Sazandegi
Journal, 66:8-13. (In Persian)
4- Esmali, A. and Kh. Abdollahi, 2010. Watershed Management & Soil
Conservation, Mohaghegh Ardabili Publication, 556pp. (In Persian)
5- Fazlollahi, A., 2006. Investigation of erodibility of quaternary formation in
Jajrood by using rainfall simulator, MSc Thesis in Watershed Management
Engineering ,Tehran University.100pp.(In Persian)
6- Fernandez. C. and J. Avega, 2006. Runoff and soil erosion after rainfall
simulation in burned soil. Forest Ecology and Management. pp:375-37.
7- Ghazanfarpour, N., 2006. Study on sediment yield of quaternary formation in
Isfahan Segzi-Kohpayeh plain by using rainfall simulator, MSc Thesis in
watershed Management Engineering, Tarbiat Modarres University, 60pp. (In
Persian)
8- Gomez, J. A., 2005. Run off and sediment losses from rough and smooth soil
surface in elaborator experiment. Catena, 59(No.):253-266.
9- Harrison, C.G., 1994. Rares of continental erosion and mountain building. J.
Rundsh, 83(No.):431-447.
10- Hassanzadeh Nafoti. M., 2006. Investigation of effective factors on Marl
erodibility, PhD. Thesis in Watershed Management Engineering.125pp. (In
Persian)
o
e
v
i
h
c
r
A
www.SID.ir
1393 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ ﺷﻤﺎره اول‬،‫ ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‬،‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‬............................................................................................96
11- Hosseiny, S. H., 2007. Investigation of runoff and sediment ration on The
Marl formation Taleghan by using rainfall simulator, PhD. Thesis in Watershed
Management Engineering. 120pp. (In Persian)
12- Javadi, M., 2010. Investigation of Spatial Variability of soil erodibility in
different Land use by using rainfall simulator. PhD Thesis in Watershed
Management Engineering, Islamic Azad University Sciences and Researches
Branch, 120pp. (In Persian)
13- Kamphorst, A., 1987. A small rainfall simulator for the determination of soil
erodibility, Netherland Journal of Agricultural Science 35(No.):407-415.
14- Mohammad pour., K, S. H. R. Sadeghi, GH. A. Dyanati, 2008. Runoff
variability on small plats in the grazing and short period exclosure treatment
along summer season. In: Proceeding of 5th Watershed Management, National
Congress, Gorgan. (In Persian)
15- Navas. A., 1993. Soil losses under simulated rainfall in semi arid shrublands
of the Ebro Valley, Spain. (1)14-26.
16- Rafahi, H. Gh., 2006. Water Erosion and Conservation. Tehran University
Publication, 671pp. (In Persian)
17- Sadeghi, S. H. R., B. Ghaderivangah & N. A. Safaeian, 2006. Study on
effects of open grazing and planted treatments on run off generation, Iran Soil
and Water Sciences Journal, 20(2):328-337. (In Persian)
18- Sadeghi, S. H. R., R. Raeisian, L. Razavi, 2003. Comparison of runoff and
sediment yield on the over grazing rangeland and none crop farmland. In:
Proceeding of 3th Wind Erosion and Sediment Congress, Yazd. (In Persian)
19- Sadeghi, S. H. R., R. Hedayatizadeh, H. Naderi & M. Hosseinalizadeh, 2009.
Comparison of different quaternary formation in runoff and sediment yield in
Sarchah Ammary rangelands of Birjand. Rangeland Journal, Vol.2, No.4, 249263. (In Persian)
20- Shahkarami, A., K. Khademi, R. Siahmansour, 2001. Investigation of grazing
intensity on the sediment and run off production with field measurement and
RUSLE methods. In: Proceeding of Land Management- Soil Erosion and
Sustainable Development Congress, Arak. (In Persian)
21- Siahmansour, R.., M. jafari, R. Karamian & A. Mohammadian, 2007.
Investigation of controled grazing-over grazing and fallow on the sediment and
run off production into Wischmayer plots. In: Proceeding of 4th Watershed
Management Congress, Karaj. (In Persian)
22- Yosefi fard, M., A. Jalalian, H. Khademi, 2005. The effect of landuse
exchange in the rangelands on soil loss, organc matter and nutrient elements in
Cheshmeh Ali area of Chaharmahal Province, In; Proceeding of 3th Wind
Erosion and Sediment Congress, Yazd. (In Persian)
D
I
S
f
o
e
v
i
h
c
r
A
www.SID.ir