1. Ciencia

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻮان اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﺎﺑﻠﺮود ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮي ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ )‪23..................................................(AHP‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎزﮔﺎري ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ‪) NDVI‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي‪ :‬دﺷﺖ اردﻛﺎن‪-‬ﻋﻘﺪا(‬
‫*‪5‬‬
‫ﻣﻨﻴﺮ اﻟﺴﺎدات ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ زاده‪ ،1‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻫﺎدﻳﺎن ‪ ،2‬ﺳﻴﺪزﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﺣﺴﻴﻨﻲ‪ ، 3‬ﺟﻼل ﺑﺮﺧﻮرداري‪ ، 4‬ﺣﺴﻦ ﺧﺴﺮوي‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش‪93/3/18 :‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ‪92/9/2 :‬‬
‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﭘﺎﻳﺶ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬وﺳﻌﺖ‬
‫ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺻﻌﺐاﻟﻌﺒﻮر ﺑﻮدن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺶ ﻣﻨﺎﻃﻖ را ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻣﺮوزه از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺳﺮﻳﻌﺘﺮﻳﻦ و ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮﻳﻦ روشﻫﺎ ﺟﻬﺖ‬
‫ﭘﺎﻳﺶ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اي ﻧﻮآ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻓﺼﻠﻲ و ﺳﺎﻻﻧﻪ از ﺳﺎل ‪ 1982‬ﺗﺎ ‪ 2005‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﺨﺸﻲ از اﺳﺘﺎن ﻳﺰد‬
‫)ﻣﻨﻄﻘﻪ اردﻛﺎن‪ -‬ﻋﻘﺪا( ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺎرش در ﻫﺮ ﺗﻴﭗ ﮔﻴﺎﻫﻲ ‪ 92‬ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺎرش‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻣﺎر ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ و ﭘﻬﻨﻪﺑﻨﺪي )‪ (Stance Weighting Interpolation‬ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬
‫ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ‪ NDVI‬و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺿﺮورت اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي رﮔﺮﺳﻴﻮن ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮه ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫اﻗﻠﻴﻤﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و ﺷﺎﺧﺺ ‪ ،NDVI‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻛﺎراﻳﻲ ﻻزم را در ﭘﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺪارد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫ﻣﺎﻫﻮارهاي ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﺑﺎرش‪ ،‬ﺳﻨﺠﺶ از دور‪ ،‬ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ و ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ -1‬داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮي ﺑﻴﺎﺑﺎن زداﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﺎن ﻳﺰد‪ ،‬ﻳﺰد‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫‪ -2‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﺮﺗﻌﺪاري‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫‪ -3‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻳﺰد‪ ،‬ﻳﺰد‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫‪ -4‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﺎن ﻳﺰد‪ ،‬ﻳﺰد‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫‪ -5‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫*ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪Email: [email protected] :‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪............................................................................................24‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔـﺬار ﺑـﺮ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ )‪ .(17‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫در راﺳﺘﺎي ﺗﺪوﻳﻦ ﻃﺮح ﻫـﺎي ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﺟﻨﮕﻠــﻲ و ﻣﺮﺗﻌــﻲ ﻛــﻪ داراي ﭘﻮﺷــﺶ ﻃﺒﻴﻌــﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺶ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺑﺰارﻫـﺎي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﮔﺮدد )‪.(24‬‬
‫‪ (2007) Akbarzadeh & Mirhaji‬در ﻳﻚ ﭘـﺎﻳﺶ‬
‫ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ زﻣﻴﻨﻲ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﺎج ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ دارد ﻛـﻪ‬
‫اﻳــﻦ ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﺑﺴــﺘﻪ ﺑــﻪ ﻧــﻮع ﭘﻮﺷــﺶ ﮔﻴــﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻋﻠﻔﺰار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳـﺪ )‪.(1‬‬
‫اﮔﺮﭼــﻪ ﭘــﺎﻳﺶ ﺧﺸﻜﺴــﺎﻟﻲ ﻳﻜــﻲ از ﻣﻬﻤﺘــﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑـﻪ ﺣﺴـﺎب ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬وﺳﻌﺖ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬
‫و ﺻﻌﺐاﻟﻌﺒﻮر ﺑﻮدن ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﻋـﻮاﻣﻠﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺶ ﻣﻨـﺎﻃﻖ را ﺑـﺎ ﻣﺸـﻜﻞ ﻣﻮاﺟـﻪ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ )‪ .(14‬اﻣـﺮوزه اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳـﻨﺠﺶ از‬
‫دور ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺧﺎص ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎزﺗﺎب ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ را در ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﺳـﺎزد )‪.(8‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻃﻴﻔﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺳـﺎﻟﻢ ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﺟـﺬب را در ﻃﻴـﻒ‬
‫ﻗﺮﻣﺰ و آﺑﻲ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزﺗﺎب را در ﻃﻴﻒ ﺳﺒﺰ و‬
‫ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺮگ و ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮوﻓﻴـﻞ آﻧﻬـﺎ ﻧﻘـﺶ‬
‫اﺳﺎﺳﻲ در ﻣﻴﺰان ﺑﺎزﺗﺎب آﻧﻬﺎ دارد و ﻫـﺮ ﻋـﺎﻣﻠﻲ‬
‫اﻋﻢ از ﺗﻨﺶ ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻪ ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﺑـﺮگ را‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﺑﺎزﺗـﺎب ﮔﻴﺎﻫـﺎن‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزﺗﺎب در ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻣـﺎدون‬
‫ﻗﺮﻣﺰ ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي رﻃـﻮﺑﺘﻲ ﻳـﺎ ﺑﻠـﻮغ ﺑـﺮگ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺣﻔﺮه ﺑﺮگ و درﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﺑﺎزﺗـﺎب‬
‫در ﻣﺤــﺪوده ﻣــﺎدون ﻗﺮﻣــﺰ ﻧﺰدﻳــﻚ ﻣــﻲﮔــﺮدد‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑﺎزﺗـﺎب ﮔﻴﺎﻫـﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ را ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﻧﻤﻮد )‪ .(30‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺼـﺎوﻳﺮ ﻣـﺎﻫﻮارهاي در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت ﺧﺸﻜﺴــﺎﻟﻲ ﺗﻄــﺎﺑﻖ ﺑﺴــﻴﺎر ﺧــﻮﺑﻲ ﺑــﺎ‬
‫روشﻫـــﺎي ﺗﺤﻠﻴـــﻞ آب و ﻫـــﻮاﻳﻲ دارد )‪.(8‬‬
‫‪ (1990) Nickolson et al.,‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﺼـﺎوﻳﺮ‬
‫ﻣــﺎﻫﻮاره ﻧــﻮآ و دادهﻫــﺎي ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ ﺑــﻪ ﺑﺮرﺳــﻲ‬
‫ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﭘﻮﺷــﺶ ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠــﻒ آﻓﺮﻳﻘــﺎ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ رواﺑﻂ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑـﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫)‪.(25‬‬
‫‪ (2003) Gurgel & Ferreira‬ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻗﻠﻴﻤـﻲ در‬
‫ﺑﺮزﻳﻞ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸـﺎن داد ﻛـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ در واﻛﻨﺶ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات اﻗﻠﻴﻤـﻲ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧـﻮع ﭘﻮﺷـﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫اﺳﺖ و زﻣﺎن ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ را ﺑـﺮ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﻓﺼـﻞ‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ‪ 70%‬و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻓﺼـﻞ ﺑﻬـﺎر‬
‫ﻫﻤﺒﺴــﺘﮕﻲ ‪ 91%‬ﺑــﺎ ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﭘﻮﺷــﺶ ﮔﻴــﺎﻫﻲ‬
‫ﻧﺸﺎن داد )‪.(12‬‬
‫‪ (2007) Xiaomeng‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋـﻲ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺮرﺳـﻲ ﻧﻤـﻮد‪ .‬در‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻮان اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﺎﺑﻠﺮود ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮي ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ )‪25..................................................(AHP‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮاره ﻟﻨﺪﺳﺖ )ﺳﻨﺠﻨﺪه‬
‫‪ (TM‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ‪ NDVI‬و از ﺷﺎﺧﺺ‬
‫‪ SPI‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﻻي ﻣﻴﺎن ﺷﺎﺧﺺ ‪ NDVI‬و ‪ SPI‬ﺑـﺎ‬
‫اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧـﺎﻟﻴﺰ رﮔﺮﺳـﻴﻮن ﻧﺸـﺎن داد ﻛـﻪ ﺑــﺎ‬
‫اﺳــﺘﻔﺎده از اﻳــﻦ ﻣــﺎﻫﻮاره و ﺷــﺎﺧﺺ ‪ NDVI‬ﺑــﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﺛﺮات اﻗﻠـﻴﻢ ﺑـﺮ ﭘﻮﺷـﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﻨﻄﻘـﻪ را ارزﻳــﺎﺑﻲ ﻧﻤــﻮد )‪Liang et al., .(33‬‬
‫)‪ (2005‬در ﺷﻤﺎل ﭼﻴﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻧﻮآ‬
‫ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﭘﻮﺷـﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ در ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﻣﻴــﺰان‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫رﺳــﻴﺪﻧﺪ ﻛــﻪ در ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﮔﺮاﺳــﻠﻨﺪ ﻫﻤﺒﺴــﺘﮕﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﻣﻴﺎن ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﭘﻮﺷـﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ و‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﮔﺮدد )‪.(21‬‬
‫‪ (2013) Hosseini et al.,‬راﺑﻄـــﻪ ﻧﻮﺳـــﺎﻧﺎت‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻮﺷـﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ را در دوره‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ‪ 1996‬ﺗﺎ ‪ 2008‬در ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺮاﺗﻊ اﺳﺘﺎن‬
‫ﻳﺰد ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ از‬
‫اﻃﻼﻋـــﺎت ﺑﺎرﻧـــﺪﮔﻲ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧـــﻪ اﻳﺴـــﺘﮕﺎهﻫـــﺎي‬
‫ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣـﺎﻫﻮاره ‪ NOAA‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روﺷـﻬﺎي‬
‫زﻣﻴﻦ آﻣﺎر ﺗﻬﻴﻪ و آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي آﻣﺎري ﺑﻴﻦ ﺗﺼـﺎوﻳﺮ‬
‫ﻣﺎﻫﻮاره اي و ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺑﺎرش اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﻲ دار ﺗﻴﭗﻫﺎي ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻓﻮرب و ﮔـﺮاس ﺑـﺎ ﻧﻮﺳـﺎﻧﺎت ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ و‬
‫ﻋﺪم ارﺗﺒﺎط ﻳﺎ ارﺗﺒﺎط ﺿﻌﻴﻒ ﺗﻴﭗ ﻫﺎي ﺑﻮﺗﻪ زار‪،‬‬
‫درﺧﺘﻲ و درﺧﺘﭽﻪ اي ﺑﺎ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ از اﻃﻼﻋﺎت‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﺐ‪ ،‬ﺟﻬﺖ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك‬
‫و ﺳﻄﺢ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدﻧﺪ )‪.(15‬‬
‫ﻫــﺪف اﺻــﻠﻲ از اﻳــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﭘــﺎﻳﺶ ﺗﻐﻴﻴــﺮات‬
‫ﭘﻮﺷﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺿﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮارهاي ‪NOAA AVHRR‬‬
‫و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ واﻛﻨﺶ ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ روﻳﺸـﻲ و‬
‫ﺗﻴﭗﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از اﺳﺘﺎن ﻳﺰد )دﺷـﺖ اردﻛـﺎن – ﻋﻘـﺪا(‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا در اﻳـﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ وﺟـﻮد‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺑﺎدي ﺣﻔﻆ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ از اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻧﻮﺳـﺎﻧﺎت‬
‫ﺑﺎرش ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺎﻣﻪ رﻳﺰي دارد‪.‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ و‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ و ﻧﻴﻤﻪ ﺧﺸﻚ ﺑﺨﺸﻲ‬
‫از ﻣﻨﻄﻘﻪ اردﻛﺎن ‪ -‬ﻋﻘﺪا ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﻧﻈﺮﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﻃﻮل‪-‬‬
‫ﻫﺎي ً‪ 53˚ 55´04‬و ً‪ 54˚ 04´ 38‬و ﻋﺮضﻫﺎي‬
‫‪ 32˚ 19´ 41‬ﺗﺎ ً‪ 32˚ 28´ 10‬واﻗﻊ ﺷﺪه وداراي‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ در ﺣﺪود ‪10193‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ارﺗﻔﺎع ﻣﺤﺪوده ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ درﺣﺪود‬
‫‪ 1027‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﻮده ﻛﻪ روﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ارﺗﻔﺎع از ﺟﻨﻮب ﺷﺮق ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﻏﺮب اﺳﺖ و اﻳﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻛﻢ وﺑﺼﻮرت ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﻧﻈﺮ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي دﺷﺖ ﺑﻮده‪،‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻠﻲ از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺟﺪول‬
‫و ﺷﻜﻞ زﻳﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ ‪1‬و ﺟﺪول ‪.(1‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫‪............................................................................................26‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫ﺟﺪول ‪ -1‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﺎﻳﻪ )ﻫﻮا و اﻗﻠﻴﻢ ﺑﺮاي ﻛﻞ ﻣﺤﺪوده ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ(‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ )ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ(‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ‬
‫)ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ(‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق‬
‫ﺷﻤﺎل ﻏﺮب و ﻏﺮب‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد در‬
‫‪46‬‬
‫‪-13/5‬‬
‫‪19/8‬‬
‫‪1948‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﻏﺎﻟﺐ‬
‫اﻳﺴﺘﮕﺎه اردﻛﺎن‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺎد‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪61/51‬‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت )ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد(‬
‫ﻧﻮع اﻗﻠﻴﻢ‬
‫‪m/s 20‬‬
‫ﺧﺸﻚ ﺳﺮد )آﻣﺒﺮژه(‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -1‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﭘﻮﺷﺶ اراﺿﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺗﻴﭗﺑﻨﺪي ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪:‬‬
‫ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﺧﺼﻮﺻــﻴﺎت ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎﺗﻲ‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺤﺎت ﻫﻨﺪﺳﻲ و ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺮ روي ﺗﺼـﻮﻳﺮ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻋﻤﺎل ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻫﻨﺪﺳﻲ اﺑﺘـﺪا‬
‫ﺑﺎﻧﺪ ﭘﺎﻧﻜﺮوﻣﺎﺗﻴـﻚ ﺳـﻨﺠﻨﺪه ‪ ETM+‬ﺑـﺎ ﺧﻄـﺎي‬
‫‪ 0/46‬ﭘﻴﻜﺴﻞ ﺑﻪ ﻧﻘﺸـﻪ ﺗﻮﭘـﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑـﺎ ﻣﻘﻴـﺎس‬
‫‪ 1:25000‬ﺛﺒــﺖ داده ﺷــﺪ و از آن ﺑــﺮاي ﺛﺒــﺖ‬
‫ﺗﺼــﻮﻳﺮ ﻟﻨﺪﺳــﺖ )ﺑــﺎ ﺧﻄــﺎي ‪ 0/48‬ﭘﻴﻜﺴــﻞ(‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ )‪.(31 ،19‬‬
‫در ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻧﻴﺰ از ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﻴﺎس ‪ 1:25000‬ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻘﺸﻪ رﻗﻮﻣﻲ‬
‫ارﺗﻔﺎع )‪ (DEM1‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و اﻳﻦ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﻻﻣﺒﺮت در ﻧﺮم اﻓﺰار ‪Erdas‬‬
‫‪1- DIGITAL ELEVATION MODEL‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪ Imagine 9.1‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ )‪ .(27‬درﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ ﭘﺲ از ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از روي‬
‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮارهاي )‪ (Google Earth‬و ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﻟﻨﺪﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ‪،‬‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ارﺗﻔﺎع‪ ،‬ﺷﻴﺐ‪ ،‬ﺟﻬﺖ و ﻧﻘﺸﻪ رﺧﺴﺎرهﻫﺎي‬
‫ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻬﻴﻪ و ﺑﺎ ﻫﻢ ادﻏﺎم‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺸﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎري ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ اﺳﺎس ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻓﺮض ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺑﺎزدﻳﺪﻫﺎي ﺻﺤﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗﻴﭗ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﮔﺮدﻳﺪ )ﺟﺪول‪.(2‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
27..................................................(AHP) ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻮان اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﺎﺑﻠﺮود ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮي ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ‬
‫ ﭘﻮﺷﺶ اراﺿﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬-2‫ﺟﺪول‬
(km2) ‫ﻣﺴﺎﺣﺖ‬
‫ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ‬
1016
Bare land
30
Rock
248
Sand Dune
61
Wetland
9
Cultivated land
126
Artemisia sieberi
33
Alhagi Camelorum-Artemisia sieberi
2
Artemisia sieberi- Fortuynia bungei
0
Artemisia sieberi- Salsola tomentosa
45
Artemisia sieberi-Aellenia subaphylla
15
Artemisia sieberi-Caligonum polygonoides
108
Artemisia sieberi-Cousinia deserti
27
Artemisia sieberi-Ephedra strobilasea
48
Artemisia sieberi-Fortuynia bungei
36
Artemisia sieberi-Pteropyrum aucheri
473
Artemisia sieberi-Salsola tomentosa
188
Artemisia sieberi-Salsola yazdiana
132
Artemisia sieberi-Zygophyllum atriplicoides
28
Cornulaca monacantha-Anabasis aphylla
49
Cornulaca monacantha-Artemisia sieberi
20
Haloxylum aphyllum
20
26
61
‫زﻣﻴﻦﻫﺎي ﻟﺨﺖ‬
‫زﻣﻴﻦﻫﺎي ﻛﺸﺎورزي‬
D
I
S
f
o
e
v
i
h
‫ﺑﻮﺗﻪايﻫﺎ‬
c
r
A
Salsola tomentosa-Yazdiana-Seidlitzia
rosmarinus
Salsola yazdiana-Anabasis aphylla
Seidlitzia rosmarinus
10
Seidlitzia rosmarinus-Anabasis aphylla
97
Seidlitzia rosmarinus-Artemisia sieberi
32
Seidlitzia rosmarinus-Salsola yazdiana
5
Tamarix ramosissima-Seidlitzia rosmarinus
‫درﺧﺘﭽﻪ‬
11
Urban
‫اراﺿﻲ ﺷﻬﺮي‬
www.SID.ir
‫‪............................................................................................28‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫ﭘﺎﻳﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ‪:‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﭘﺎﻳﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺗﻌﺪاد ‪ 23‬ﺳﺮي زﻣﺎﻧﻲ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣـﺎﻫﻮاره‬
‫اي ﻧﻮآ از ﺳﺎل ‪ 1982‬ﺗـﺎ ‪.2005‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣـﺎﻫﻮارهاي‬
‫ﻧﻮآ‪ 1‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و ﭘـﺎﻳﺶ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ (GIMMS)2‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﭘﺮدازش ﺷـﺪه ﺑـﻮد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺎ ﻣـﺪل رﻗـﻮﻣﻲ ارﺗﻔـﺎع‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﻄﺒﺎق و اﻧﺪازه ﭘﻴﻜﺴﻠﻬﺎي آﻧﻬـﺎ ﻳﻜﺴـﺎن‬
‫ﮔﺮدﻳــﺪ )‪ 1000‬ﻣﺘــﺮ(‪ .‬اﻳــﻦ دادهﻫــﺎ از ﺳــﺮي‬
‫‪ NOAA AVHRR NDVI‬ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ روش ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﭘﻴﻨﺰن‪ 3‬و ﻫﻤﻜـﺎران‬
‫ﺗﺼـــﺤﻴﺤﺎت ﻣﺨﺘﻠـــﻒ از ﺟﻤﻠـــﻪ ﺗﺼـــﺤﻴﺤﺎت‬
‫اﺗﻤﺴﻔﺮي ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫‪NDVI‬در دورهﻫــــﺎي ‪ 15‬روزه در ﺳﻴﺴــــﺘﻢ‬
‫‪ GIMMS NDVI‬ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ و‬
‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ از ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣـﺪه اﻧـﺪ‬
‫)‪.(16‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﭘﻮﺷـﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ‬
‫ﻃﻲ ‪ 23‬ﺳـﺎل‪ ،‬از ﺷـﺎﺧﺺ ‪ NDVI‬ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﺷﺎﺧﺼــﻬﺎي ﮔﻴــﺎﻫﻲ ﺑــﻮده و از ﻃﺮﻳــﻖ ﺑﺎزﺗــﺎب‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﺑﺎﻧﺪ ﻗﺮﻣﺰ و ﻣﺎدون ﻗﺮﻣـﺰ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ )ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪.(8) (1‬‬
‫‪ (AVHRR‬و ﻣﻘﺪار‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪(1‬‬
‫‪red‬‬
‫‪red‬‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫‪ρ‬‬
‫‪+ρ‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪NIR‬‬
‫‪−‬‬
‫‪NIR‬‬
‫‪NIR‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪ρ‬‬
‫= ‪NDVI‬‬
‫ﻣﻘـﺪار ﺑﺎزﺗـﺎب در‬
‫ﺑﺎﻧــﺪ ﻣــﺎدون ﻗﺮﻣــﺰ ﻧﺰدﻳــﻚ )ﺑﺎﻧــﺪ ‪ 2‬ﺳــﻨﺠﻨﺪه‬
‫‪1 -NOAA‬‬
‫‪2 -GLOBAL INVENTORY MODELING AND‬‬
‫‪MONITORING STUDIES‬‬
‫‪3 -PINZON‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪red‬‬
‫در ﺑﺎﻧﺪ ﻗﺮﻣﺰ )ﺑﺎﻧﺪ ‪ 1‬ﺳﻨﺠﻨﺪه ‪ (AVHRR‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪ρ‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺪار ﺑﺎزﺗﺎب‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ‪:‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ ﻃــﻲ ‪ 23‬ﺳــﺎل اﺧﻴــﺮ از ﻛﻠﻴــﻪ آﻣــﺎر‬
‫‪11‬اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺳﻴﻨﻮﭘﺘﻴﻚ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﭼﻬﺎر ﻣﻘﻴﺎس زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪:‬‬
‫‪-1‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎرش ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر‪ :‬ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎرش‬
‫ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ و ﺧﺮداد‬
‫‪ -2‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎرش ﻓﺼﻞ روﻳﺶ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎرش‬
‫اﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ و ﺧﺮداد‬
‫‪ -3‬ﻣﻴﺰان ﺑﺎرش ﻓﺼﻮل ﺳﺮد‪ :‬ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎرش ﭘﺎﻳﻴﺰ‬
‫و زﻣﺴﺘﺎن‬
‫‪ -4‬ﺑﺎرش ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎرش از ﺗﻴﺮﻣﺎه ﺗﺎ آﺧﺮ‬
‫ﺧﺮداد ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﻫﺮﻳﻚ از ﻣﻘﻴﺎسﻫـﺎي‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻘـﺪار ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ‬
‫در ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ Arc GIS‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ‪ IDW‬ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‬
‫)ﺷﻜﻞ‪ .(2) (3‬در اﻳﻦ روش ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﺸﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻘﺎط ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ در ﻣﺤﺪوده ﻣﻌﻴﻦ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻣﻌﻜﻮس ﻓﻮاﺻـﻞ‬
‫از ﻧﻘﺎط ﻣﺠﻬﻮل ﻣﻮرد وزن دﻫﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺠﻬﻮل از ﻧﻘﺎط ﻣﻌﻠـﻮم ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻳﺎﺑــﺪ‪ ،‬وزن ارزش آن ﻧﻘــﺎط اﻓــﺰاﻳﺶ ﻣــﻲﻳﺎﺑــﺪ و‬
‫ﻧﻘﺎﻃﻲ ﻛﻪ ارزش آن ﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻧﻘﺎط اﻃﺮاف در ﻳﻚ ﺷﻌﺎع ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻮان اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﺎﺑﻠﺮود ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮي ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ )‪29..................................................(AHP‬‬
‫]) ‪[∑ Z (xi‬‬
‫× ‪Z (x ) = 1‬‬
‫‪N‬‬
‫ﻛــﻪ در آن ‪ xi‬ارزش ﻧﻘــﺎط ﻣﻌﻠــﻮم ﻧﻘــﺎط ﺑــﺎ‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻣﻌﻠﻮم و ‪ ،x‬ارزش ﺑﺮآورد ﺷـﺪه ﻧﻘﻄـﻪ‬
‫ﻣﺠﻬﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼـﻮن اﻳـﻦ ﻣﻘـﺪار ﺗـﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ آن ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﻓﻮاﺻﻞ ﺑـﻴﻦ آن‬
‫ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وزن ﻣﺪل ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫از ﺗﻮان دوم ﻣﻌﻜﻮس ﻓﻮاﺻﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و‬
‫ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﻣﻘﺪار ﺗﻮان اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‬
‫)‪.(10‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ‪:‬‬
‫از ﺷﺎﺧﺺ ‪ NDVI‬در ﻧﺮم اﻓﺰار ‪Erdas Imagin‬‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﮔﻴﺮي ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫‪ NDVI‬در ژوﺋﻦ‪ 1‬و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در‬
‫ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺑﻴﻦ ﺳﺎل ﻫﺎي‬
‫‪ 1982-2005‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ 2‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫آزﻣﻮن رﮔﺮﺳﻴﻮن ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺎﺧﺺ‬
‫‪ NDVI‬و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ )‪ .(7‬در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ راﺑﻄﻪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﺗﻴﭗ‬
‫ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﻧﻮﺳﺎن ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و ﺑﻬﺎر و ﺷـﺎﺧﺺ‬
‫‪ NDVI‬در ﺗﻴﭗﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻴﺎنﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺳﺒﺰﻳﻨﮕﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن از ﻧﻈﺮ ﻣﻴـﺰان ﺷـﺎﺧﺺ‬
‫‪ NDVI‬در ﻃﻮل ﺳﺎل ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ )اﺷﻜﺎل‪(6-3‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﮔﻴﺎﻫﻲ ‪NDVI‬‬
‫‪100‬‬
‫‪80‬‬
‫‪A‬‬
‫‪40‬‬
‫‪20‬‬
‫‪٢٠٠‬‬
‫‪٢٠٠٢‬‬
‫‪٢٠٠٠‬‬
‫‪١٩٩٨‬‬
‫‪١٩٩‬‬
‫‪١٩٩‬‬
‫‪١٩٩٢‬‬
‫‪١٩٩٠‬‬
‫‪١٩٨٨‬‬
‫‪NDVI‬‬
‫رش‬
‫ر‬
‫‪60‬‬
‫‪١٩٨‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪120‬‬
‫‪١٩٨‬‬
‫‪ -1‬ﺧﺮداد ﻣﺎه ﻛﻪ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ رﺷﺪ و ﻓﺘﻮﺳﺘﺰ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺗﻌﺪاد ‪ 92‬ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ‬
‫‪1‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-0.2‬‬
‫‪-0.4‬‬
‫‪-0.6‬‬
‫‪-0.8‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪140‬‬
‫‪١٩٨٢‬‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﺑﻮﺗﻪ زارﻫـﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﭘﻮﺷـﺶ ﺳـﻄﺢ‬
‫اراﺿﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ زﻣـﻴﻦ ﻫـﺎ ﺑـﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺻﻼح ﺧﺎك و ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳـﺎد ﺑـﺮاي‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺴﺎﻋﺪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪NDVI‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -2‬ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺎرش ﻣﻨﻄﻘﻪ )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ(‬
‫در ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1982-2005‬ﺑﻪ روش ‪IDW‬‬
‫‪0‬‬
‫رش‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -3‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺎﺧﺺ ‪ NDVI‬و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﺑﻮﺗﻪزار‬
‫‪............................................................................................30‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫‪100‬‬
‫‪80‬‬
‫‪NDVI‬‬
‫‪60‬‬
‫‪40‬‬
‫‪20‬‬
‫‪٢٠٠‬‬
‫‪٢٠٠٢‬‬
‫‪٢٠٠٠‬‬
‫‪١٩٩٨‬‬
‫‪١٩٩‬‬
‫‪١٩٩‬‬
‫‪١٩٩٢‬‬
‫‪١٩٩٠‬‬
‫‪١٩٨٨‬‬
‫‪١٩٨‬‬
‫‪NDVI‬‬
‫‪١٩٨‬‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫رش‬
‫ر‬
‫‪١٩٨٢‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-0.2‬‬
‫‪-0.4‬‬
‫‪-0.6‬‬
‫‪-0.8‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪120‬‬
‫‪0‬‬
‫رش‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺎﺧﺺ ‪ NDVI‬و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻛﺸﺎورزي‬
‫ﺷﻜﻞ‪ -6‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺎﺧﺺ ‪ NDVI‬و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫داراي ﭘﻮﺷﺶ درﺧﺘﭽﻪاي‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻴـﺰان ﻫﻤﺒﺴـﺘﮕﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﭘﻮﺷـﺶ و‬
‫ﻣﻴﺰان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ‪:‬‬
‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻫﺮﻳـﻚ از ﺗﻴـﭗ ﻫـﺎي‬
‫ﮔﻴــﺎﻫﻲ واﻛــﻨﺶﻫــﺎي ﻣﺘﻔــﺎوﺗﻲ را ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎرش ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮم روﻳﺸﻲ و ﻧﻮع‬
‫ﮔﻮﻧﻪﮔﻴﺎﻫﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑﻮﺗـﻪ اي ﻫـﺎ‬
‫ﺑﻴﺸــﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﺒﺴــﺘﮕﻲ را ﺑــﻪ ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺑــﺎ ﺑــﺎرش‬
‫ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻬـﺎر‪ ،‬ﻓﺼـﻞ روﻳـﺶ و ﻓﺼـﻞ زﻣﺴـﺘﺎن‬
‫داﺷــﺘﻨﺪ و ﺑــﻴﻦ ﭘﻮﺷــﺶ و ﻣﻴــﺰان ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ در‬
‫درﺧﺘﭽﻪايﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺑﻮﺗـﻪزارﻫـﺎ ﻫﻤﺒﺴـﺘﮕﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬در ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺗﻴـﭗﻫـﺎي‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺑـﺎرش در‬
‫ﻓﺼــﻞ ﺑﻬــﺎر و ﻓﺼــﻮل ﺳــﺮد و ﻳــﺎ ﻓﺼــﻞ روﻳــﺶ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ )ﺟﺪول‪.(3‬‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -5‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺎﺧﺺ ‪ NDVI‬و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫داراي ﺧﺎك ﺑﺪون ﭘﻮﺷﺶ‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻮان اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﺎﺑﻠﺮود ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮي ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ )‪31..................................................(AHP‬‬
‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﻣﻴﺰان ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺎﺧﺺ ‪ NDVI‬و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در ﻫﺮﻳﻚ از ﭘﻮﺷﺶ اراﺿﻲ‪ ،‬درون ﺟﺪول ﻧﺸﺎن‬
‫دﻫﻨﺪه ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ و اﻋﺪاد داﺧﻞ ﭘﺮاﻧﺘﺰ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﻲ داري‬
‫ﺑﺎرش ﻓﺼﻞ روﻳﺶ‬
‫ﺑﺎرش ﻓﺼﻮل ﺳﺮد‬
‫ﺑﺎرش ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر‬
‫ﺑﺎرش ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﺎم ﺗﻴﭗ ﮔﻴﺎﻫﻲ‬
‫)‪0/04(0/31‬‬
‫)‪0(0/99‬‬
‫)‪0/14(0/07‬‬
‫* )‪0/39(0/001‬‬
‫ﺑﻮﺗﻪ اي‬
‫)‪0/05(0/26‬‬
‫)‪0/02(0/42‬‬
‫)‪0/06(0/23‬‬
‫)‪0/10(0/11‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﻫﺎي ﻛﺸﺎورزي‬
‫)‪0/013(0/592‬‬
‫)‪0/007(0/77‬‬
‫)‪0/03(0/40‬‬
‫)‪0/05(0/50‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﻫﺎي ﻟﺨﺖ‬
‫)‪0/03(0/40‬‬
‫)‪0/013(0/59‬‬
‫)‪0/04(0/50‬‬
‫** )‪0/23(0/015‬‬
‫درﺧﺘﭽﻪ اي‬
‫**در ﺳﻄﺢ ﭘﺘﺞ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲدار‬
‫*در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲدار‬
‫ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮﺷـﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ زﻧـﺪه‪ ،‬ﭘﻮﺷـﺶ ﮔﻴـﺎﻫﻲ‬
‫ﻏﻴﺮزﻧﺪه و اﺟـﺰاء ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ )ﺳـﻨﮓ‪ ،‬ﺳـﻨﮕﺮﻳﺰه و‬
‫ﺧﺎك( ﺳﻪ ﺟـﺰء ﻣﻬـﻢ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪه ﺑﺎزﺗـﺎﺑﺶ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ زﻧﺪه از اﻫﻤﻴﺖ زﻳـﺎدي ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﺎزﺗﺎﺑﺶ از ﭘﻮﺷﺶ زﻧﺪه ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻘـﺪار آب‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﻣﻘـﺪار ﻛﻠﺮوﻓﻴـﻞ و ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﮔﻴﺎه ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد )‪ .(11‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗـﺮاﻛﻢ ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎزﺗﺎب ﺧﺎك را ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﺧﻮاﻫــﺪ داﺷــﺖ و در ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﻧﻴــﺰ ﺧﺼﻮﺻــﻴﺎت‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺎك ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻓﺖ و رﻧﮓ ﺑﺮ روي ﺑﺎزﺗﺎب‬
‫ﺧﺎك و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺷـﺎﺧﺺﻫـﺎي ﮔﻴـﺎﻫﻲ ﻣـﻮﺛﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد )‪.(34‬‬
‫ﻛــﺎﻫﺶ ﻣﻴــﺰان ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻛــﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ‬
‫ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰي و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎزﺗﺎب ﮔﻴﺎﻫﺎن را‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ )‪ .(6 ,32‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸـﺎن داد ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑﻴﺎﺑـﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎرش‬
‫و ﺳﺒﺰﻳﻨﮕﻲ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳـﺎزﮔﺎري ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺸﻜﻲ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺮم روﻳﺸﻲ ﺧـﺎص‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﺧــﻮد و داﺷــﺘﻦ رﻳﺸــﻪﻫــﺎي ﻋﻤﻴــﻖ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ را ﺑﺎ ﺑﺎرش ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ دارﻧـﺪ‪Richard .‬‬
‫‪ (2008) et al.,‬ﻫﻤﺒﺴــﺘﮕﻲﻫــﺎي ﺑﺴــﻴﺎر ﻛــﻢ و‬
‫ﺣﺘﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺑﺎرش و ﺷـﺎﺧﺺ ‪NDVI‬‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮدﻧـﺪ )‪.(28‬‬
‫‪ (1965) Mayhew‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ در ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﺑﻮﺗـﻪاي و درﺧﺘﭽـﻪ اي ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺸـﻜﻲ دارﻧـﺪ )‪ .(22‬در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﺒﻮد ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻛﺸﺎورزي‬
‫از ﻧﻮع زراﻋﺖ آﺑﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا آﺑﻴﺎري آن ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از آب ﭼﺎهﻫﺎ و ﻗﻨﻮات اﻧﺠﺎم ﻣـﻲﮔﻴـﺮد و ارﺗﺒـﺎط‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺑﺎرش ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲﻫـﺎ ﻧﺸـﺎن داد‬
‫ﻛــﻪ ‪ (2008) Jalali & Khalilpour‬ﺑــﻪ ﻧﺘــﺎﻳﺞ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ )‪.(20‬‬
‫ﻧﻮع ﻓﺮم روﻳﺸﻲ و ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ‬
‫در ﺳﺎل ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨـﺪ )‪ ،(5‬اﻣـﺎ‬
‫در ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﺧﺸــﻚ و ﺑﻴﺎﺑــﺎﻧﻲ ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ وﺟــﻮد‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮﻳﻦ دورهﻫﺎي ﺧﺸﻚ و ﺑﺪون ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ‪،‬‬
‫ﺑـﺎﻻﺑﻮدن ﻣﻴـﺰان ﺗﺒﺨﻴــﺮ و ﺗﻌـﺮق‪ ،‬ﻋـﺪم ﺗﻜﺎﻣــﻞ‬
‫ﺧﺎﻛﻬﺎ‪ ،‬وﺟﻮد ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺷﺪﻳﺪ آﺑﻲ و ﺑﺎدي و ﻧﻴـﺰ‬
‫وﺟﻮد ﺧﺎﻛﻬﺎي ﺷﻮر و ﻗﻠﻴـﺎﻳﻲ ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن اﻳﻦ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺧﺸـﻜﻲ و ﻧﻴـﺰ‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫‪............................................................................................32‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬
‫ﺧـــﺎك از ﻃﺮﻳـــﻖ ﺗﻐﻴﻴـــﺮات ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳـــﻚ و‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳــﻚ در ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪ ﺑــﺎ ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﻣﺮﻃــﻮب‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪ .(18 ،26‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺳﺒﺰﻳﻨﮕﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ و ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺎزﮔﺎري آﻧﻬﺎ اﺳـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ ﻫﻤﺒﺴـﺘﮕﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ داده ﻫـﺎي ﺳـﻨﺠﺶ از دوري‬
‫ﻣـــﻲ ﮔـــﺮدد‪(2007) Buyantuyev et al., .‬‬
‫ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﺎج ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ‬
‫و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﺗﺼـﺎوﻳﺮ‬
‫ﻣﺎﻫﻮارهاي در ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺑﻴﺎﺑـﺎﻧﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮدﻧﺪ )‪.(4‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻴـﺰان ﺑـﺎرش‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮي ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ دارد‬
‫و در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﺎرش ﻛﻢ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻓـﺮم‬
‫روﻳﺸﻲ و ﻧﻮع ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺧﺎص ﺧﻮد ﺗﺎﺛﻴﺮات ﺑﺎرش‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺘـﺮ اﺳـﺖ‪ (1990) Nickolson et al., ،‬و‬
‫‪ (1998) Richard & Poccard‬ﻣﻴـﺰان ﺑـﺎرش را‬
‫در ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮي ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻣـﻮﺛﺮ داﻧﺴـﺘﻨﺪ‬
‫)‪ .(29 ,25‬ﮔﻴﺎﻫﺎﻧﻲ ﺑـﺎ ﻓـﺮم روﻳﺸـﻲ درﺧﺘـﻲ و‬
‫درﺧﺘﭽﻪ اي ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ رﻳﺸﻪ ﻫـﺎي ﻋﻤﻴـﻖ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳـﺎﻳﺮ ﻓـﺮم ﻫـﺎي روﻳﺸـﻲ ﻫﻤﺒﺴـﺘﮕﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎرش از ﺧـﻮد ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ )‪.(23‬‬
‫‪ (2011) Hadian‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ‬
‫درﺧﺘﺎن ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮي در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬
‫ﺑﺎرش ﺑﻬﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮمﻫﺎي روﻳﺸﻲ دارﻧﺪ‬
‫)‪ .(13‬در ﻣﻨــﺎﻃﻖ ﺧﺸــﻚ و ﺑﻴﺎﺑــﺎﻧﻲ ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ‬
‫ﺷــﺮاﻳﻂ ﺧﺸــﻜﻲ ﮔﻴﺎﻫــﺎن از ﻧﻈــﺮ ﺟﻨﺒــﻪ ﻫــﺎي‬
‫ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎدي را ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ و ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫رﻳﺸﻪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل رﻳﺸﻪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن رﻳﺸﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺸﻜﻲ از ﺧﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫‪D‬‬
‫‪I‬‬
‫‪S‬‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫‪e‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧـﺎك ﻫـﻢ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺧﻮﺑﻲ در ﻧﮕﻪ داري رﻃﻮﺑﺖ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣـﻲدﻫـﺪ )‪Azarnivand & Zare Chahouk .(18‬‬
‫)‪ (2011‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ رﻳﺸﻪ ﺧﻮد‬
‫از ﻃﺮﻳــﻖ ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳــﻚ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺗﻮﻟﻴــﺪ‬
‫رﻳﺸﻪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ )‪ (Haloxylum aphyllum‬و ﻳـﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺸﻌﺎﺑﺎت ﺳـﺎﻗﻪ )‪ (Artemisia sieberi‬در‬
‫ﺑﺮاﺑــﺮ ﻛﻤﺒــﻮد ﺑــﺎرش و ﺧﺸﻜﺴــﺎﻟﻲ ﺳــﺎزﮔﺎري‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ )‪ (2006) Funk & Brown .(3‬ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ را ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪.(9‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺎﻻي ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣـﺎﻫﻮاره اي در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﻃﻮب ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﮔـﺮدد‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ راﺑﻄـﻪ ‪ NDVI‬ﺑـﺎ ﺷـﺎﺧﺺ‬
‫ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻈﻴﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﺎك‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺑﺎد‪ ،‬ﺳﻄﺢ اﻳﺴـﺘﺎﺑﻲ آﺑﻬـﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨـﻲ و‬
‫ﺳـﺎﻳﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي اﻗﻠﻴﻤـﻲ ﺑﺮرﺳـﻲ ﮔـﺮدد زﻳـﺮا‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﻮﺗـﻪايﻫـﺎ و‬
‫درﺧﺘﭽﻪايﻫﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﻤﺒﻮد ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺳـﺎزﮔﺎر‬
‫ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ و از روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻤﺒﻮد ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ‬
‫را ﺟﺒﺮان ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘـﺎراﻣﺘﺮ‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و رﮔﺮﺳـﻴﻮن ﺧﻄـﻲ ﺳـﺎده ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬
‫را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺿـﺮورت اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫روشﻫﺎي رﮔﺮﺳﻴﻮن ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮه ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﻠﻴﻤﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳـﻦ‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ و‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ‪ ،NDVI‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫ﻛﺎراﻳﻲ ﻻزم را در ﭘﺎﻳﺶ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ را‬
‫ﻧﺪارد ﻟﺬا اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﮔﻴـﺎﻫﻲ و‬
‫‪v‬‬
‫‪i‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
33..................................................(AHP) ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻮان اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﺎﺑﻠﺮود ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮي ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ‬
.‫ﻣﻲرﺳﺪ‬
‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮارهاي ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
References
1-Akbarzadeh, M., S. T. Mirhaji, 2007. Vegetation Changes under Precipitation in
Steppic Rangelands of Rudshur, Iranian Journal of Range and Desert Research
13(3):222-235, (In Persion).
2-Aliakbari, M., 2009. "Determining the potential habitat of two rangeland specise
Agropyrom trichophorum & Astragalus verus with the integration of GIS and remote
sensing in southern karchambouy area, Fereidan-Isfahan", MSc Thesis, Isfahan
University of Tecnalogy, 117P: 117P, (In Persion).
3-Azarnivand, H. & M. A. Zare Chahouki, 2011. Rangeland Ecology, University of
Tehran Press, 345P: 345P, (In Persion).
4-Buyantuyev, A., J. Wu, & C. Gries, 2007. Estimating Vegetation Cover in an Urban
Environment Based on Landsat ETM+ Imagery: A Case Study in Phoenix, USA,
International Journal of Remote Sensing 28(2):269–291.
5-Ding, M., Y. Zang, L. Liu, W. Zhang, Z. Wang, & W. Bal, 2007. The Relationship
between NDVI and Precipitation on the Tibetan Plateau, Journal of Geographical
Sciences 17(3):259-268.
6-Dubey, S., G. Pranuthi, & S. Tripathi, 2012. Assessing the Relation Between NDVI
and Rainfall over India, International Journal of Water Resources and Arid Environment
2(4):108-114.
7-Fang, J., S. Piao, Z. Tang, C. Peng, W. Ji, 2001. Interannual Variability in Net
Primary Production and Precipitation, science 293( 5536 ):1723a-1724a.
8-Farajzadeh, M., 2005. Drought from Consept to Solutions, National Geographical
Organization Publication, 112P: 112P, (In Persion).
9-Funk, C. C. & M. E. Brown, 2006. Intra-seasonal NDVI change projections in semiarid Africa, Remote Sensing of Environment 101:249–256.
10-Ghohroudi Tali, M., 2005. Geographic Information System, in the 3-D Dimentional
Enviromental (Arc GIS 3-D), Tarbiat Moaalem University: 273P, (In Persion).
11-Goldsmith, F. B., 1991. Monitoring for Conservation and Ecology, Chapman &
Hall:275P.
12-Gurgel, H. C. & N. J. Ferreira, 2003. Annual and Interannual Variability of NDVI in
Brazil and its Connections with Climate, International Journal of Remote Sensing
24(18):3595–3609.
13-Hadian, F., 2011. "Analysing Vegetation Cover Changes and Its Relationship With
Rainfall Using Satellite Data (Case Stady: Semirom Region, Isfahan)", MSc Thesis,
Isfahan University of Tecnalogy, 105P: 105P, (In Persion).
14-Hadian, F., H. Bashari, R. Jafari, 2012. Effects of sampling sizes on the correlation
between vegetation cover and NDVI data in different rangeland conditions using TM
and AWiFS images, Journal of Applied RS & GIS Techniques in Natural Resource
Science 3(2):85-97.
15-Hosseini, S. Z., 2013. The application of remote sensing, GIS, geostatistics, and
ecological modeling in rangelands assessment and improvement , Ph.D Thesis, ,
University of Göttingen, Göttingen, 132 Pages.
16-Hosseini, S. Z., M. Kappas, P. Propastin, 2011. Estimating Relationship Between
Vegetation Dynamic and Precipitation in Central Iran, Toledo, Spain.
17-Hosseini, S. Z., S. T. Mirhaji, A. R. Safari, 2002. Relationship between precipitation
and yield of Medicago sativa (Case study: Hamand-e-Absard Range Research Station).
D
I
S
f
o
e
v
i
h
c
r
A
www.SID.ir
1393 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ ﺷﻤﺎره اول‬،‫ ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ‬،‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‬............................................................................................34
Second National Conference of National Conference of Range and Range Management,
Tehran University, Tehran, Iran.
18-Jafari, M., 2010. Reclamation of Aridland, University of Tehran Press: 396 P, (In
persion).
19-Jafari, R., 2007. "Arid Land Condition Assessment and Monitiring Using
Multispectral and Hyperspectral Imagery", PhD Thesis, University of Adelaid Australia:
150P.
20-Jalali, N., A. Khalilpour, 2008. Identification of spatial extent of extreme droughts
and their impact on forests and rangelands in Iran during 1995-2001 using rainfall data
and satellite images, Iranian Journal of Natural Resources 61(1):211-233, (In Persion).
21-Liang, E. Y., X. M. Shao, J. C. He, 2005. Relationships between tree growth and
NDVI of grassland in the semiarid grassland of north China, International Journal of
Remote Sensing 26(13):2901–2908.
22-Mayhew, W. W., 1965. Adaptations of the Amphibian, Scaphiopus couchi, to Desert
Conditions, American Midland Naturalist 74(1):95-109.
23-Mesdaghi, M., 1998. Rage management in Iran, Astane ghods publications, 333P:
333P, (In Persion).
24-Moghaddasi, M., S. Morid, H. Ghami, J. M. V. Samaini, 2005. Daily Drought
Monitoring, Tehran Province, Iranian Journal Agricultural Science 36(1):51-62, (In
Persion).
25-Nickolson, S. E., M. L. Davenport, A. L. Malo, 1990. A Comparision of the
Vegetation Response to Rainfall in the Sahel and East Africa Using Normalized
Defference Vegetation Index from NOAA AVHRR, Climatic Change 17:209-241.
26-Piao, S., J. Fang, L. Zhou, Q. Guo, M. Henderson, W. Ji, Y. Li, S. Tao, 2003.
Interannual Variations of Monthly and Seasonal Normalized Difference Vegetation
Index (NDVI) in China from 1982 to 1999, Journal of Geophysical Reserch
108(14D):1-13.
27-Riano, D., E. Chavieco, J. Salas, I. Aguado, 2003. Assessment of Different
Topographic orrections in Landsat-TM Data for Mapping Vegetation Types, Lee
Transaction on Geoscience and Remote Sensing 41(5):1056 - 1061.
28-Richard, Y., N. g. Martiny, N. Fauchereau, C. Reason, M. Rouault, N. Vigaud, Y.
Tracol, 2008. Interannual memory effects for spring NDVI in semi-arid South Africa,
Geophysical Research Letters 35:1-6.
29-Richard, Y., I. Poccard, 1998. A Statistical Study of NDVI Sensitivity to Seasonal
and Interannual Rainfall Variations in Southern Africa, International Journal of Remote
Sensing 19(15):2907- 2920.
30-Sanaienejad, S. H., A. R. Shah Tahmasbi, R. Sadr Abadi Haghighi, K. Kelarestani,
2008. A Study of Spectral Reflection on Wheat Fields in Mashhad Using MODIS Data
Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, Water and
Soil Science 12(45):11-19, (In Persion).
31-Sarapirome, S., C. Kulrat, 2010. Comparison Urban Classification Using Landsat TM and Liner Spectral Mixture Analysis Extracted Images: Nakhon Ratchasima
Municipal Area, Thailand, Suranaree Journal of Science and Technology 17(4):401411.
32-Scanlon, T. M., J. D. Albertson, K. K. Caylor, C. A. Williams, 2002. Determining
Land Surface Fractional Cover from NDVI and Rainfall Time Series for a Savanna
Ecosystem, Remote Sensing of Environment 82:376–388.
D
I
S
f
o
e
v
i
h
c
r
A
www.SID.ir
35..................................................(AHP) ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻮان اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﺎﺑﻠﺮود ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮي ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ‬
33-Xiaomeng, R., 2007. "Agricaltural vulnerability to drouth in southern alberta
aquantitative assessment", Master of science, University of Lethbridge.
34-Yoshioka, H., T. Miura, J. A. Demattê, K. Batchily, A. R. Huete, 2010. Soil line
influences on two-band vegetation indices and vegetation isolines: A numerical study,
Remote Sensing 2(2):545-561.
D
I
S
f
o
e
v
i
h
c
r
A
www.SID.ir