14.7. bankTaSorisi dakrediteba
Tavi 14 - sabanko kreditis saxeobebi iTqvas, rom ipoTeka sajaro giraoa, sajaro reestris meSveobiT SesaZlebelia ipoTekis giravnobiT (ipoTekiT datvirTuli) uZravi qonebis Sesaxeb informaciis mopoveba. rogorc wesi, ipoTekuri krediti aris grZelvadiani da masTan dakavSirebuli saprocento ganakveTebi yvelaze dabalia sxva samomxmareblo kreditebTan SedarebiT. yovelive zemoaRniSnuli ganpirobebulia ipoTekur dakreditebasTan dakavSirebuli riskebis SedarebiT dabali maCvenebliT, romlisaTvisac komerciuli bankebi iyeneben sxvada sxva meqanizms, magaliTad, Sefasebuli qonebis Rirebulebas uyeneben garkveul Semamcirebel koeficients, iTxoven savaldebulo dazRvevas (qonebisa da msesxeblis sicocxlis) da a.S. ipoTekuri kreditis dafarvisas xSirad gamoiyeneba Tanabari dafarvebis meqanizmi _ anuiteti. ganviTarebuli kapitalisturi qveynebisaTvis damaxasiaTebelia ipoTekuri bazris ganviTarebuli infrastruqtura, romelic Sedgeba pirveladi da meoradi bazrebisagan. pirvelad bazarze operireben ZiriTadad specializebuli ipoTekuri bankebi da ipoTekuri kompaniebi, romlebic axdenen uSualod ipoTekuri kreditebis gacemas fizikur pirebsa da sameurneo subieqtebze. rac Seexeba meorad ipoTekur bazars, misi monawileebi, pirveladi bazris monawileebis garda, arian finan suri kompaniebi da fondebi, romlebic Seisyidian ipoTekuri bankebisa da kompaniebis aqtivebs da Semdeg maT bazaze sakuTari saxeliT uSveben fasian qaRaldebs. es fasiani qaRaldebi (obligaciebi) likviduria, vinaidan uzrunvelyofilia uZravi qonebiT da warmoadgens stabiluri Semosavlebis wyaros investorebisaTvis. anu meoradi ipoTekuri bazris monawileebs Soris xdeba erToblivi ipoTekuri sakredito portfelis formireba, rac gamoixateba giravnobis uflebis transformaciiT ipoTekur fasian qaRaldebSi da maTi ganTavsebiT investorTa Soris. 14.7. bankTaSorisi dakrediteba bankTaSorisi krediti aris krediti, romelsac erTi banki aZlevs meores. bankTaSorisi dakreditebis meSveobiT xdeba finansur bazarze sakredito resursebis gadanawileba bankTaSorisi kreditebisa da depozitebis saxiT. bankTaSorisi dakreditebis bazari komerciul bankebs saSualebas aZlevs, erTi mxriv, Seavson Taviani sakredito resursebi sxva bankebis resursebiT, meore mxriv ki _ ganaTavson droebiT Tavisufali fuladi saxsrebi sxva bankebSi damatebiTi Semosavlebis misaRebad. rogorc wesi, bankTaSorisi dakrediteba moklevadiania (umeteswilad erTi dRidan 6 Tvemde vadiT). sakredito urTierTobebi komerciul bankebs Soris regulirdeba gaformebuli xelSekrulebebiT. rogorc damoukidebeli ekonomikuri subieqtebi, komerciuli bankebi TviTon gansazRvraven maT Soris arsebuli sakredito urTierTobebis fass, anu saprocento ganakveTis dones, 353 ირაკლი კოვზანაძე, გოგი კონტრიძე - თანამედროვე საბანკო საქმე: თეორია და პრაქტიკა romelic, Tavis mxriv, regulirdeba bankTaSorisi sakredito resursebis bazarze arsebuli moTxovna-miwodebiT da centraluri bankis oficia luri saaRricxvo ganakveTis doniT. rogorc wina masalidan gvaxsovs, am procesebze gavlenas axdens sakredito resursebis msxvil saerTaSoriso bazrebze dafiqsirebuli ganakveTebi (LIBOR, PIBOR, NIBOR da a.S.). komerciul banks bankTaSorisi kreditis miRebis ori motivi aqvs, pirveli, esaa droebiTi likvidobis problemis operatiuli mogvareba, meore ki _ sakredito resursebis zrda da aqtiuri operaciebis masStabebisa da arealis gafarToeba. bankTaSorisi kreditebi warmoadgenen komerciuli bankebis balansis likvidobis SenarCunebisa da am kuTxiT gaCenili droebiTi problemebis mogvarebisa da sakorespondento angariSebis Sevsebis yvelaze operatiul saSualebas. rogorc aRiniSna, bankTaSorisi resursebis bazarze komerciuli bankebi SeiZleba mogvevlinon rogorc kreditoris, ise kreditis mimRebis rolSi. kreditori bankis rolSi aqtiuri bankTaSorisi sakredito operaciebis ganxorcielebisas, rogorc wesi, gvevlinebian ufro finansurad stabiluri komerciuli bankebi. miuxedavad imisa, rom bankTaSorisi kreditebis fasi ufro dabalia, vidre klientebze gacemuli kreditebis SemTxvevaSi, kreditis gamcemi bankisaTvis mainc aqvs garkveuli upiratesoba. aqtiuri bankTaSorisi dakreditebis upiratesobaa misi ardabrunebis dabali riski da is, rom xdeba droebiT Tavisufali fuladi saxsrebis moklevadiani dabandeba, anu resursebis ganTavseba maqsimaluri efeqtianobiT. kreditis amRebi komerciuli bankisaTvis pasiuri bankTaSorisi sakredito operaciis ganxorcieleba SeiZleba ganpirobebuli iyos ramdenime mizeziT. umTavresi mizezia Tavisufali fuladi saxsrebis naSTebis Semcireba salarosa da sakorespondento angariSebze da amis Sedegad warmoqmnili likvidobis krizisi, romlis daZlevis yvelaze operatiul da iaf saSualebas bankTaSorisi krediti warmoadgens. meore mizezia nasesxebi saxsrebis konkretuli miznisaTvis gamoyeneba Semosavlebis misaRebad, magaliTad, klientis biznesproeqtis dafinanseba. rogorc wesi, bazarze bankTaSorisi dakreditebis sistemis mTavar kreditors warmoadgens centraluri banki. dReisaTvis saqarTvelos erovnuli banki am mimarTulebiT (rogorc kreditori, ise msesxebeli) iyenebs sxvadasxva instruments: • erTkviriani refinansirebis sesxi amoqmedda 2008 wlidan da misi saSualebiT xorcieldeba sabanko seqtorisaTvis moklevadiani likviduri saxsrebis saWiroebisamebr miwodeba. komerciuli bankebis dakrediteba xdeba auqcionis gamocxadebiT refinansirebis sesxebis konkretul Tanxaze. minimaluri saprocento ganakveTi monetaruli politikis ganakveTis tolia. sesxis giraod SeiZleba gamoyenebul iqnes erovnuli bankis sadepozito sertifikatebi, saxelmwifo obligaciebi, saxazino valdebulebebi, saxazino obligaciebi, saerTaSoriso sabanko garantiebi da bankebis sasesxo aqtivebi; • mudmivmoqmedi refinansirebis sesxi, romelic amoqmedda 2010 wlis aprilidan _ komerciul bankebs saSualebas aZlevs, miiRon 354 Tavi 14 - sabanko kreditis saxeobebi sesxi garantirebulad, auqcionis gareSe. saprocento ganakveTi mudmivmoqmed refinansirebis sesxze ganisazRvreba, rogorc monetaruli politikis ganakveTs plius erTi procentuli punqti; • erTdRiani sesxi, romelic gaicema komerciul bankebze Sesaba misi uzrunvelyofis safuZvelze (saxelmwifo fasiani qaRaldebi, saerTaSoriso sabanko garantiebi da bankebis sasesxo aqtivebi). sesxisa da masze daricxuli procentis dafarva xdeba saangariSsworebo dRis daxurvamde. erTRian sesxebze saprocento ganakveTi ganisazRvreba, rogorc monetaruli politikis ganakveTs plius erT-naxevari procentuli punqti; • bolo instanciis kreditoris sesxi, romelic gaicema saqarTvelos erovnuli bankis mier komerciul bankze 3 Tvis vadiT; • erTdRiani depozitis ganTavseba saqarTvelos erovnul bankSi komerciul banks SeuZlia winaswari Setyobinebis gareSe yovel samuSao sabanko dRes, saangariSsworebo dRis daxurvamde. momdevno samuSao sabanko dRes, saoperacio dRis gaxsnisTanave, erTdRiani depozitis ZiriTad Tanxasa da masze daricxul procents erovnuli banki Caricxavs bankis sakorespondento angariSze. erTdRian depozitze saprocento ganakveTi ganisazRvreba rogorc monetaruli politikis ganakveTs minus erT-naxevari procentuli punqti. gamomdinare iqidan, rom sabanko produqtebis bazari mudmivad viTardeba, bankTaSorisi krediti moicavs bankebs Soris resursebis gadacemas nebismieri formiT: pirdapiri krediti, depoziti, finansuri lizingi, overdrafti, repo operacia, sagarantio momsaxureba da sxv. bankTaSorisi dakreditebis saintereso saxeobas warmoadgens „overnaiTi“ (overnight _ „erTi RamiT“, „dilamde“). overnaiTebis dros sakredito resursebis gadacema xdeba erTi RamiT (ZiriTadad, evraziul da amerikul bankebs Soris saaTobrivi sxvaobidan gamomdinare) an erTi dRiT sadResaswaulo dReebSi (roca uqme dRea erT qveyanaSi). dReisaTvis am terminiT aseve aRniSnaven Cveulebriv bankTaSoris erTdRian kreditebsac. 355
© Copyright 2024