Archive of SID
ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ97.................................................... ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ 3 ﻣﻬﺪي ﻣﻬﺪيﻧﺴﺐ ،*1ﺗﻘﻲ ﻃﺎوﺳﻲ ،2رﺿﺎ ﻣﻴﺮزاﻳﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش93/2/17 : ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ91/11/23 : ﭼﻜﻴﺪه ﺳﻴﻞ ﭘﺪﻳﺪهاي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖﻛﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮيآن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ واﻗﻌﻪي اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ .اﻣﺎ روﻳﺪاد، اﻧﺪازه و ﺗﻜﺮار ﺳﻴﻞﻧﺎﺷﻲاز ﻋﻮاﻣﻞﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺖﻛﻪﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﻠﻴﻤﻲ ،ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺳﺎﻻﻧﻪ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﻴﺎ ،ﺟﺎن و ﻣﺎل ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺗﻦ ﺧﺎك ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﺳﻴﻞ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻲﺷﻮد .ﺳﻴﻞ ﻳﻜﻲ از زﻳﺎنﺑﺎرﺗﺮﻳﻦ ﺑﻼﻳﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺟﻬﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ،ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي آﻣﺎري ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪود 70درﺻﺪ ﺧﺴﺎرات ﺑﻼﻳﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ در اﻳﺮان ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻴﻼﺑﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ .دراﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺑﺮآورد اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ در زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ اﻗﺪام ﺷﺪه اﺳﺖ ،ﺗﻌﺪاد 20ﺑﺎرش ﺳﻨﮕﻴﻦ 24ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﻴﺶ از 40ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ و ﺗﻌﺪاد 30ﺳﻴﻞ ﺑﺎ دﺑﻲ ﺑﻴﺶ از 500ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در ﺛﺎﻧﻴﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ .ﻣﻌﻴﺎر ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻴﻞ ﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ،اوﻻً ﺳﻴﻞ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﻞ ﻗﺒﻠﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ .ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪ اوج دو ﺳﻴﻞ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ، ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ 3ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دﺑﻲ ﺳﻴﻞ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺮوع ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ دﺑﻲ ﻧﻘﻄﻪ اوج ﻫﻴﺪروﮔﺮاف ﻻزم دارد .دوﻣﺎً ﻣﻘﺪار دﺑﻲ ﭘﺲ از ﺳﻴﻼب اول و ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺳﻴﻞ دوم ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﺳﻮم دﺑﻲ اوج ﺳﻴﻞ اول رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ .ﺳﭙﺲ ﺑﺮ اﺳﺎل روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺮآورد دﺑﻲ ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ 24ﺳﺎﻋﺘﻪ در دوره ﻫﺎي ﺑﺎزﮔﺸﺖ 100 ،50 ،25 ،10 ،5، 2و 200ﺳﺎﻟﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ .ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل 99/99درﺻﺪ ﺳﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان دﺑﻲ 606/32ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ و ﺑﺎرش 24ﺳﺎﻋﺘﻪ اي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان 43/07 ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ در زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد. D I S f o e v i h c r واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي :ﺳﻴﻞ ،ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ،ﺳﺮيﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ ،دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ،ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ A -1داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ ،واﺣﺪ ﺧﺮم آﺑﺎد ،ﺑﺎﺷﮕﺎه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺟﻮان و ﻧﺨﺒﮕﺎن ،ﺧﺮم آﺑﺎد ،اﻳﺮان *ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮلEmail: [email protected] : -2داﻧﺸﻴﺎر اﻗﻠﻴﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ،داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻴﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ،داﻧﺸﻜﺪه ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﺤﻴﻄﻲ ،ﮔﺮوه ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﻃﺒﻴﻌﻲ ،زاﻫﺪان ،اﻳﺮان -3ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ آب ﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ،داﻧﺸﮕﺎه ازاد اﺳﻼﻣﻲ ،واﺣﺪ ﻋﻠﻮم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ،ﮔﺮوه زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ،ﺗﻬﺮان ،اﻳﺮان www.SID.ir ..........................................................................................98ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان ،ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ،ﺷﻤﺎره اول ،ﺑﻬﺎر 1393 ﻣﻘﺪﻣﻪ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻃﻲ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ،ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎرﺷﻲ -رﻃﻮﺑﺘﻲ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ .زﻳﺮا اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻣﺎﻳﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻟﮕﻮي ﭼﺮﺧﺶ اﺗﻤﺴﻔﺮي و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ رﻃﻮﺑﺘﻲ و ﻧﻘﻄﻪ اﺷﺒﺎع ﺷﻮد .اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎرش ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ از آﻏﺎز ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎرش ﺧﺸﻜﻲﻫﺎ 2درﺻﺪ ﻓﺰوﻧﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ .اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ از ﻟﺤﺎظ آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲدار اﺳﺖ .اﻣﺎ ﻧﻪ از ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻜﺎﻧﻲ و ﻧﻪ در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ ) .(12اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺣﺘﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ اﺳﺖ .اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﺗﻮازن ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻧﺴﺎن ،ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺎدي در ﺟﻬﺖ ﻣﻬﺎر ﺳﻴﻼبﻫﺎ وﺟﻮد دارد و ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺳﻴﻼبﻫﺎ ،ﺧﺴﺎرتﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻬﺎي ﻛﺸﺎورزي وارد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ،ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺎﻧﻲ و زﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ،ﻟﺰوم ﺗﺤﻘﻴﻖ در اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﻼﺑﻬﺎ اﺣﺴﺎس و در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻗﺪاﻣﻬﺎﻳﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .در ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎزهﻫﺎي آﺑﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺮرﻳﺰﻫﺎ ،ﻣﺠﺎري ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎي ﺷﻬﺮي ،ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﻼب و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ در ﺣﻮزهﻫﺎي آﺑﺨﻴﺰ، ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺪه ﺳﻴﻞ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي دارد ) .(13ﻫﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻄﺤﻲ آب ،ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻋﺎﻣﻞ اﻳﺠﺎدﻛﻨﻨﺪه آن در ﺻﻮرﺗﻲ ﺳﻴﻞ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن آب در ﻣﻘﻄﻊ رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺎدي ﺑﺎﺷﺪ ،ﺗﺪاوم زﻣﺎﻧﻲ آن ﻣﺤﺪود ﺑﻮده، ﺟﺮﻳﺎن آب از ﺑﺴﺘﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ ،اراﺿﻲ ﭘﺴﺖ و ﺣﺎﺷﻴﻪ رود را ﻓﺮا ﮔﻴﺮد و ﺧﺴﺎرات ﺟﺎﻧﻲ D I S f o e www.SID.ir و ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ) .(8ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺳﻴﻼب از دو دﻳﺪﮔﺎه ﻫﻴﺪروﻟﻮژي و دﻳﮕﺮي ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .در دﻳﺪﮔﺎه ﻫﻴﺪروﻟﻮژي ﻫﺪف اﺻﻠﻲ از ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺳﻴﻞ، ﺑﺮآورد دﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺸﺨﺺ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع آن وﺟﻮد دارد. ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر روﺷﻬﺎ و ﻣﻌﺎدﻟﻪﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ زﻳﺎدي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺎز را ﺑﺮآورده ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ ،از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺣﻮﺿﻪ ،روشﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﮔﻴﺘﺎﻧﮕﺎري ﺣﻮﺿﻪ ،ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ،ﻣﻌﺎدﻻت ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻳﺎ ژﻧﺘﻴﻜﻲ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ) .(16ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ وﻗﺎﻳﻊ ،ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ روشﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻜﺮار ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻣﻲ ﭘﺮدازد .ﻫﺪف از اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ وﻗﺎﻳﻊ و ﻣﻘﺪار ﻳﻚ واﻗﻌﻪ ﺑﻪ ازاي دوره ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺟﺮﻳﺎن رودﺧﺎﻧﻪ در ﻣﻨﺎﺑﻊ آب از اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ،ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻃﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ ،روﺷﻬﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ راﻳﺞ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ روشﻫﺎي ﺳﺮيﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ،ﻣﺪﻟﻬﺎي رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ و ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺮﻳﺰ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد. (2000) Liong et al.,ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺳﻴﻞ ﻫﺎي ﻣﺨﺮب ﺑﻨﮕﻼدش ،از روش ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آﻧﻬﺎ روش ﻣﻮردﻧﻈﺮ را ﺑﺎ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ،ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻲداﻧﺪ (2000) Adamowski .در ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ روشﻫﺎي ﻧﺎﭘﺎراﻣﺘﺮي وﮔﺸﺘﺎورﻫﺎي ﺧﻄﻲ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺳﻴﻼب ﺣﻮﺿﻪﻫﺎي v i h c r A ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ99.................................................... واﻗﻊ دراﺳﺘﺎﻧﻬﺎي اﻧﺘﺎرﻳﻮ و ﻛﺒﻚ ﻛﺎﻧﺎدا ﭘﺮداﺧﺖ. وي در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ،از دادهﻫﺎي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ و ﺳﺮيﻫﺎي ﺟﺰﺋﻲ ﺳﻴﻼب اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد. او در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺎم ،ﺣﻮﺿﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻜﻞ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﺠﻤﻌﻲ و زﻣﺎن وﻗﻮع ﺳﻴﻞ ﺑﻪ 9ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻤﮕﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد ،ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﻫﻤﮕﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﻼب ﻣﺸﺎﺑﻪ داﺷﺘﻨﺪ .ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻧﺎﭘﺎراﻣﺘﺮي در ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﻼب و در ﭘﻲ آن ﺿﻌﻒ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮاﺣﻲ ﻫﻤﮕﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. (2004) Foody et al.,در ﻣﻨﻄﻘﻪاي در ﻏﺮب ﻣﺼﺮ از ﻣﺪل HEC-HMSﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮآورد دﺑﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﻴﻞ زﻳﺮﺣﻮﺿﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدﻧﺪ :ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺟﺮاي ﻣﺪل ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ دو زﻳﺮﺣﻮﺿﻪ در ﻣﻌﺮض دﺑﻲ ﭘﻴﻚ ﺑﻴﺶ از 115 ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ در ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺴﺎس ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. (2005) Kumar and Chatterjeeﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮنﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﻨﻮاﻳﻲ و ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ،ﻧﻤﻮدار ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﮔﺸﺘﺎورﻫﺎي ﺧﻄﻲ و آزﻣﻮن ﻧﻴﻜﻮﺋﻲ ﺑﺮازش ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎﺳﻚ ﻳﻨﮓ و وال ﻳﺲ ،ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺳﻴﻼب ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﭘﺮداﺧﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪي ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ،ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮازش را ﺑﺎ آﻣﺎر ﺳﻴﻼب ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺮﻳﺰ ﺑﺮاﻫﻤﺎﭘﻮﺗﺮاي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻫﻨﺪ دارد .او ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺣﻮﺿﻪ و ﻣﺘﻮﺳﻂ دﺑﻲ اوج ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺳﻴﻼبﻫﺎي ﺑﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮداﺧﺖ (2006) Ouarda et al., .در ﺣﻮزهﻫﺎي آﺑﺨﻴﺰ اﺳﺘﺎن ﻛﺒﻚ ﻛﺎﻧﺎدا ،اﻗﺪام ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻤﮕﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس دو روش ﺳﻨﺘﻲ ﺗﺮﺳﻴﻢ D I S f o e www.SID.ir ﻓﻴﺰﻳﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻤﮕﻦ و دﻳﺪﮔﺎه ﻫﻴﺪروﻟﻮژﻳﻜﻲ آﺳﺘﺎﻧﻪ دﺑﻲ ﭘﻴﻚ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺼﻠﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺳﻴﻼب ﻧﻤﻮدﻧﺪ، و روش ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺼﻠﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺳﻴﻼب را در ﻣﻨﻄﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻤﮕﻦ را ﻣﻨﺎﺳﺐ داﻧﺴﺘﻨﺪ. (2002) HijaziZadeh and SalehiPakeﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻣﺎر دﺑﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻟﺤﻈﻪاي و ﻫﻢ زﻣﺎﻧﻲ آن ﺑﺎ ﺑﺎرش ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ 24ﺳﺎﻋﺘﻪ ،ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺣﻮزه آﺑﺮﻳﺰ ﻣﺎﻣﻠﻮ را در زﻣﺎنﻫﺎي 24 ،48 ،72ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ 183/7 ،126/6و 229/6ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ. (2005) Khoshhal et al.,در ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺪل ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﮔﺎﻣﺒﻞ در ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺎرشﻫﺎي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺣﻮﺿﻪ در ﻛﺎرون ﺷﻤﺎﻟﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ روش ﻣﺬﻛﻮر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮه ﮔﺎﻣﺒﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. (2011) Negaresh et al.,در ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪت ﺳﻴﻞﺧﻴﺰي رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﺸﻜﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺛﺒﺎت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺎرش ﺳﺎﻻﻧﻪ ،ﺿﺮﻳﺐ رواﻧﺎب ﺳﺎﻻﻧﻪ داراي روﻧﺪ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ،ﭘﺮﺷﻴﺐ و ﻣﻌﻨﻲدار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ دﻫﻪ اول و دﻫﻪ دوم دوره ﺑﻴﺴﺖ و ﻧﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ رواﻧﺎب ﺳﺎﻻﻧﻪ در دﻫﻪ دوم 57درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻫﻪ اول اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. v i h c r A ..........................................................................................100ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان ،ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ،ﺷﻤﺎره اول ،ﺑﻬﺎر 1393 ﻣﻮاد و روشﻫﺎ ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ 33درﺟﻪ و 5دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺎ 33 درﺟﻪ و 17دﻗﻴﻘﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﻃﻮل 47درﺟﻪ و 5 دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺎ 47درﺟﻪ 52دﻗﻴﻘﻪ ﺷﺮﻗﻲ ﮔﺴﺘﺮش دارد و ﻳﻚ آﺑﺮاﻫﻪ اﺻﻠﻲ و ﭼﻨﺪﻳﻦ آﺑﺮاﻫﻪ ادواري ﺷﺒﻜﻪ زﻫﻜﺸﻲ اﻳﻦ زﻳﺮﺣﻮﺿﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ دادهاﻧﺪ )ﺷﻜﻞ .(1 ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺮﻳﺰ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ: زﻳﺮﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﻳﻜﻲ از 8زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﻛﺸﻜﺎن ،ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻧﻘﻄﻪ ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﻞﺧﻴﺰﺗﺮﻳﻦ زﻳﺮﺣﻮﺿﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد .اﻳﻦ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ در D I S f o e v i h c r A ﺷﻜﻞ -1ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ زﻳﺮ ﺣﻮزه ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ در ﺣﻮزه ﻛﺸﻜﺎن و ﺣﻮزهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﺸﻮر www.SID.ir ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ101.................................................... ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻳﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و در واﻗﻊ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه وﺿﻊ ﻇﺎﻫﺮي ﺣﻮﺿﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ. ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ و رواﻧﺎب ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺎرشﻫﺎي ﺟﻮي رواﺑﻄﻲ وﺟﻮد دارد .ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از GISﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻳﺪ )ﺟﺪول .(1 ﺟﺪول -1ﺧﻮﺻﺼﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﻮل آﺑﺮاﻫﻪ اﺻﻠﻲ Km 52 ﻣﺴﺎﺣﺖ Km2 749/89 ﺿﺮﻳﺐ ﻓﺸﺮدﮔﻲ 1/33 ﻣﺤﻴﻂ km 130 ارﺗﻔﺎع ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻣﺘﺮ 999 0/72 زﻣﺎن ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ 6 26/93 ﺿﺮﻳﺐ ﻓﺮم 0/22 D I ﺗﺮاﻛﻢ زﻫﻜﺸﻲ Km/Km2 ﺷﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ درﺻﺪ S f دادهﻫﺎ و روشﺷﻨﺎﺳﻲ: ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ از دادهﻫﺎي 30ﺳﻴﻞ 500و ﺗﻌﺪاد 20 ﺷﺪﻳﺪ روزاﻧﻪ ﺑﻴﺶ از 40در ﺑﺎرش ﺷﺪﻳﺪ 24ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﻴﺶ از ﻃﻲ دوره آﻣﺎري ،1360-1390در زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ .در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﻴﻞﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ اوﻻً ﺳﻴﻞ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﻞ ﻗﺒﻠﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ )ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪ اوج دو ﺳﻴﻞ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ،ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ 3ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دﺑﻲ ﺳﻴﻞ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺮوع ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ دﺑﻲ ﻧﻘﻄﻪ اوج ﻫﻴﺪروﮔﺮاف ﻻزم دارد( دوﻣﺎً ﻣﻘﺪار دﺑﻲ ﭘﺲ از ﺳﻴﻼب اول و ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺳﻴﻞ دوم ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﺳﻮم دﺑﻲ اوج ﺳﻴﻞ اول رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ .اﺑﺘﺪا دادهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ از ﺑﺎﻧﻚ اﻃﻼﻋﺎت راﻳﺎﻧﻪاي و دﻓﺎﺗﺮ آﻣﺎر ﺳﺎزﻣﺎن آب ﻣﻨﻄﻘﻪاي اﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن ﮔﺮدآوري ﺷﺪ و در ﻧﺮماﻓﺰار SPSSآزﻣﻮنﻫﺎي آﻣﺎري o e www.SID.ir )ﻫﻤﮕﻨﻲ دادهﻫﺎ و ﺑﺎزﺳﺎزي داده ﻧﺎﻗﺺ و آزﻣﻮن ﻛﻔﺎﻳﺖ دادهﻫﺎ( ﺑﺮ روي اﻳﻦ دادهﻫﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ .ﺳﭙﺲ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮاي ﺑﺎرش و ﺳﻴﻞﻫﺎ در ﻧﺮم اﻓﺰار SPSSاز آزﻣﻮن ﺗﺴﺖ ﻛﻮﻟﻤﻮﮔﺮوف اﺳﻤﻴﺮﻧﻮف اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ .در اﻳﻦ آزﻣﻮن دادهﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻌﺒﻴﺖ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ ) ﺟﺪول .(2ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮازش ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮاي دادهﻫﺎي دﺑﻲ و ﺑﺎرش از روش ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ) (Q-Qاﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ .در ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ) (Q-Qﻣﺤﻮر اﻓﻘﻲ ﭼﻨﺪكﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﻲ و ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدي ﭼﻨﺪكﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ .ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ، دادهﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻌﺒﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﺷﻜﻠﻬﺎي 2و .(3 v i h c r A ..........................................................................................102ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان ،ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ،ﺷﻤﺎره اول ،ﺑﻬﺎر 1393 ﺟﺪول -2ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺮﻣﺎل داده ﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺴﺖ ﻛﻮﻟﻤﻮﮔﺮوف اﺳﻤﻴﺮﻧﻮف D I S f o e v i h c r A ﺷﻜﻞ -2ﻧﻤﻮدار Q-Qﺑﺎرش 24ﺳﺎﻋﺘﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻴﺰان ﻛﻔﺎﻳﺖ دادهﻫﺎ ،ﻣﺎرﻛﻮس راﺑﻄﻪ ﺷﻤﺎره 1را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد ) .(7ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس www.SID.ir ﺷﻜﻞ -3ﻧﻤﻮدار Q-Qدﺑﻲ ﺳﻴﻼﺑﻲ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻌﺪاد دادهﻫﺎي ﻻزم در ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد: ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ103.................................................... راﺑﻄﻪ )(1 ) (1ﺣﺪاﻗﻞ 9ﺳﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ دادهﻫﺎ 30ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﻮن ﻳﻚ داﻣﻨﻪ Tﺗﺴﺖ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل 95درﺻﺪ ﺣﺪاﻗﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ دﺑﻲ ﺳﻴﻼب ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ 732/94و 636/48ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ و ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ 24ﺳﺎﻋﺘﻪ 66/01و 50/29ﻣﻴﻠﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ)ﺟﺪول .(3 N=(4.3tlogR +6 ﻛﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ =N ،ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻌﺪاد داده ﻫﺎي ﻻزم =T ،ﻣﻘﺪار ﺗﻲ اﺳﺘﻴﻮدﻧﺖ و =Rﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪار ﻋﺪدي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ .ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﻔﺎﻳﺖ دوره آﻣﺎري داده ﻫﺎ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺣﻮﺿﻪ ﻛﺸﻜﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ ﺟﺪول =3ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﻮن ﻳﻚ داﻣﻨﻪ Tﺗﺴﺖ دﺑﻲ ﺳﻴﻼﺑﻲ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ D I اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع در ﺳﻄﺢ 95 درﺻﺪ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﻤﻴﻨﻪ 732/94 636/48 66/01 50/29 ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﺧﺘﻼف S f ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﺎداري 99 درﺻﺪ 684/71 0/000 29 29/035 ﺳﻴﻞ 58/15 0/000 19 15/49 ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ o e ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم وﺟﻮد اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺑﺎرانﺳﻨﺞ ﺛﺒـﺎت در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻋﺪم وﺟﻮد اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﻴﺪروﻣﺘﺮي در آن ﺗﺨﻤﻴﻦ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎرﺷﻬﺎي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲ رﺳــﺪ .ﺑﻨــﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑــﺮاي ﺑﺪﺳــﺖ آوردن ﺷــﺪت ﺑﺎرﻧــﺪﮔﻲ در ﺣﻮﺿــﻪ ﻣــﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ از روش ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻛﻪ روش ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻘـﺪار راﺑﻄﻪ )P101 (2 راﺑﻄﻪ)(3 ﻛﻪ در اﻳﻦ رواﺑﻂ :Tدوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل :tﻣﺪت دوام ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﺎﻋﺖ :Pﻣﻘﺪار ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ دوام tﺳﺎﻋﺖ و دوره T ﺳﺎل ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ راﺑﻄﻪ )(4 ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻮزﻳﻊ اﻛﺴﭙﻮﻧﺎﻧﺴﻴﻞ ،ﻣﻘﺪار راﺑﻄﻪ )(5 www.SID.ir درﺟﻪ آزادي آزﻣﻮن T ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﺪاوم ﭘﺎﻧﺰده دﻗﻴﻘﻪ ﺗـﺎ ﺑﻴﺴـﺖ ﺳــﺎﻋﺖ ﺑــﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸــﺘﻬﺎي 2ﺗــﺎ 100ﺳــﺎل ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ از راﺑﻄﻪ ) (1اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮده و ﺿـﻤﻨﺎً ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎرﻧـﺪﮔﻲ ﻳـﻚ ﺳـﺎﻋﺘﻪ ﺑـﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ 10ﺳﺎل از راﺑﻄـﻪ ) (2اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳﺖ. v i h c r )= (0.4525+ 0.2472 P101 = 0.8 A : P101ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ده ﺳﺎل :Xﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ 24ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ :yﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ P t = I از راﺑﻄﻪ ) (5ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ. ..........................................................................................104ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان ،ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ،ﺷﻤﺎره اول ،ﺑﻬﺎر 1393 ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ) (6ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ: راﺑﻄﻪ )(6 Qtr=q + ln + ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ را ﺑﺎ راﺑﻄﻪ) (7ﺑﺮآورد ﻧﻤﻮد: Q= q + راﺑﻄﻪ )(7 ﻧﺘﺎﻳﺞ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻠﻴﻪ ﺳﺎزهﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ و آﺑﺨﻴﺰداري داﻧﺴﺘﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ .ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي IDFاﺣﺘﻤﺎل ﻋﺪم ﺗﺠﺎوز )دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل( ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ را در ﻃﻮل ﻳﻚ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ) .(15ﺷﺪت ﺑﺎرﺷﻬﺎي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺬﻛﻮر )راﺑﻄﻪ 2ﺗﺎ(3 ﺑﺮآورد ﮔﺮدﻳﺪ )ﺟﺪول .(4ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺪﺗﻬﺎي D I ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺷﺪت -ﻣﺪت -ﻓﺮاواﻧﻲ ) (IDF Curesﻛﻪ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﺪت ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و زﻣﺎن ﺗﺪاوم رﮔﺒﺎر را ﺑﺮاي دوره ﺑﺎزﮔﺸﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺮاي ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮرﺳﻢ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ .(4 S f o e ﺟﺪول -4ﻣﻘﺪار -ﺷﺪت و ﻓﺮاواﻧﻲ رﮔﺒﺎرﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺷﺪت رﮔﺒﺎر )ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ ( ﺑﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ )ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ( ﺑﺎ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ 100 50 25 10 5 2 100 105/6 89/2 73/2 51/2 33/6 4/4 26/4 70/6 59/8 49 34/4 22/6 5 35/3 زﻣﺎن ﺗﺪاوم ﺑﻪ دﻗﻴﻘﻪ 50 25 10 5 2 22/3 18/3 12/8 8/4 1/1 15 29/9 24/5 17/2 11/3 2/5 30 13/5 3/07 45 15/3 3/4 60 16/8 3/8 75 18/2 4/1 iv h c 56/5 47/4 38/9 27/2 18 4/09 42/04 35/6 29/2 20/4 47/5 40/3 33/03 23/1 15/3 3/4 47/5 40/3 33/03 23/1 41/8 35/4 29 20/3 13/4 3/04 52/3 44/3 36/3 25/4 37/7 32 26/2 18/3 12/1 2/7 56/6 48 39/3 27/5 ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺷﺪت و ﻣﺪت ﺑﺎرش ﺑﺎ ﻣﺪت دوام 90دﻗﻴﻘﻪي در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ ) (2ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺪت ﺑﺎرش ،ارﺗﻔﺎع ﺑﺎرش ﻫﻢ زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد ،وﻟﻲ www.SID.ir r A 90 از ﺷﺪت آن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد .در ﻣﺪت زﻣﺎن 90 4/1در دوره دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎرﺷﻲ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎزﮔﺸﺖ 100ﺳﺎل ،در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺷﺪت 37/7ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎرش ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ105.................................................... D I ﺷﻜﻞ -4ﺷﺪت رﮔﺒﺎرﻫﺎي 15دﻗﻴﻘﻪ اي ﺗﺎ 90دﻗﻴﻘﻪ اي زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺤﺚ رواﻧﺎب و راﺑﻄﻪ »ﺑﺎرش ،رواﻧﺎب« از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻫﻴﺪروﻟﻮژي آﺑﻬﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .زﻳﺮا ﻛﻪ ﺑﺮآورد رواﻧﺎب ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺎرﺷﻬﺎي ﺟﻮي ﭘﺎﻳﻪ و ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺴﻴﺎري از ﻃﺮﺣﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ .ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺮارواﻧﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻴﻼﺑﻬﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ 30ﺳﻴﻼب ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻌﺪاد 19ﺳﻴﻞ 63/3درﺻﺪ در ﻣﺎﻫﻬﺎي اﺳﻔﻨﺪ ،ﻓﺮوردﻳﻦ و Q= 500+184/2Ln(1) +0/5772(184/2)=606/32 راﺑﻄﻪ )(7 S f o e اردﻳﺒﻬﺸﺖ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺮارﺗﻲ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ رﻳﺰﺷﻬﺎي ﺟﻮي از ﻧﻮع ﻣﺎﻳﻊ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ذوب ﺷﺪن ﺑﺮﻓﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار دﺑﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ 10ﻓﺮوردﻳﻦ 1376ﺑﻪ ﻣﻴﺰان 945ﺑﻮده اﺳﺖ .دﺑﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻴﻼب ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ )(7 ﻣﻴﺰان 606/32ﺑﺮ آورد ﮔﺮدﻳﺪ. v i h ﺟﺪول -5ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻼﺑﻬﺎي ﺑﻴﺶ از دﺑﻲ ﻣﺒﻨﺎ ﺳﺮيﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ c r 500در ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ اﺳﺎس روش A 99/99 90 50 20 10 5 2 1 1 2 5 10 25 50 100 200 0 0/693 1/609 2/302 3/218 3/912 4/605 5/298 0 127/6 296/4 424/1 592/9 720/5 848/2 975/9 606/32 627/6 796/45 924/13 1092/9 1220/5 1348/27 1475/95 =0 M=30 www.SID.ir Q= 606.32 درﺻﺪ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل LnT دﺑﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه Q = 500 N= 30 ..........................................................................................106ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان ،ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ،ﺷﻤﺎره اول ،ﺑﻬﺎر 1393 ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﺑﻲ 500در ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺒﻨﺎ )ﺟﺪول (5ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع 99/99درﺻﺪ ﻫﺮ ﺳﺎل ﺳﻴﻠﻲ ،ﺑﻪ ﻣﻴﺰان دﺑﻲ 606/32ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ 5ﺳﺎل ﻳﻜﺒﺎر ﺳﻴﻠﻲ ﺑﺎ دﺑﻲ ﻟﺤﻈﻪاي 796/45ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ،ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل 50درﺻﺪ در زﻳﺮ ﺣﻮزه ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺣﺎدث ﻣﻲﺷﻮد .ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ ،ﻣﻘﺪار ﺑﺎرﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن وﻗﻮع آن در ﻳﻚ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺮﻳﺰ وﺟﻮد دارد. ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرشﻫﺎي ﻣﺘﺤﻤﻞ از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ ،ﻣﻬﻢ ﺑﻮدن ﺳﺮرﻳﺰﻫﺎي اﺿﻄﺮاري ﺳﺪﻫﺎ،ﭘﻠﻬﺎ و ﺷﺒﻜﻪ زﻫﻜﺸﻲ ﺷﻬﺮي ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ آن ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎرش ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎرش، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺪت زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ در ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎص اﻣﻜﺎن رﻳﺰش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ دو روش ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ و آﻣﺎري در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ 24 PMPﺳﺎﻋﺘﻪ وﺟﻮد دارد .ﻧﺒﻮد آﻣﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺒﻨﻢ ،ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد و درﺟﻪ ﺣﺮارت ،ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از روش آﻣﺎري را اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ. D I S f ﺟﺪول -6ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺑﺎرش ﻫﺎي 24ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﻴﺶ از ﺑﺎرش ﻣﺒﻨﺎ اﺳﺎس روش ﺳﺮيﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ o e 99/99 90 50 20 1 2 5 10 25 0 0/693 1/609 2/302 3/218 0 13/1 30/5 43/7 61/1 43/07 45/2 62/6 75/8 93/2 =-0.415 10 www.SID.ir 5 2 1 درﺻﺪ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع 50 100 200 4/605 5/298 دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل LnT 87/4 100/6 119/5 132/7 iv 3/912 74/2 106/3 M=20 PMP=43.07 در ﻃﻲ دوره ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش 24 ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دو ﺗﺎرﻳﺦ 15ﺑﻬﻤﻦ 84ﺑﻪ 98و ﺗﺎرﻳﺦ 27ﻓﺮوردﻳﻦ 88ﺑﻪ ﻣﻴﺰان 98/2ﺑﻮده اﺳﺖ .ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻴﺰان اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺑﺎرشﻫﺎي ﻣﺘﺤﻤﻞ 24ﺳﺎﻋﺘﻪ 40در ﺑﺎزه ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﺒﻨﺎ ﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ )ﺟﺪول (6ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل 99/99درﺻﺪ ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑﺎرﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان 43/07رﻳﺰش ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎ 40در ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ h c ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش 24ﺳﺎﻋﺘﻪ r A pmp = 40mm N= 30 اﻓﺰاﻳﺶ دوره ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد، وﻟﻲ ﻫﺮ 100ﺳﺎل ﻳﻜﺒﺎر در ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ /5 ﺑﺎرش 24ﺳﺎﻋﺘﻪاي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان 119رﻳﺰش ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ وﻗﻮع رﻳﺰﺷﻬﺎي ﺟﻮي )ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش 24ﺳﺎﻋﺘﻪ( آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺟﺎﻣﻊ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي آﻣﺎر اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ. ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﭘﺲ از ورود دادهﻫﺎي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش 24ﺳﺎﻋﺘﻪ در دوره آﻣﺎري ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ107.................................................... ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ) Hyfa (Frequency Analysisﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و از روش ﮔﺸﺘﺎورﻫﺎ ) (Momentsو ﺣﺪاﻛﺜﺮ درﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻲ ) (Maximum Likelihoodﺑﻪ ﻛﻤﻚ آﻣﺎر ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺤﺮاف ﻧﺴﺒﻲ، ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ از ﻣﻴﺎن ﻫﻔﺖ ﺗﻮزﻳﻊ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻧﺮﻣﺎل ) ،(Nﻟﻮگ ﻧﺮﻣﺎل دو ﭘﺎراﻣﺘﺮي ) ، (LN IIﮔﺎﻣﺎي دو ﭘﺎراﻣﺘﺮي ) (GA IIو ﭘﻴﺮﺳﻮن ﺗﻴﭗ ﺳﻪ ) ،(P IIIﻟﻮگ ﭘﻴﺮﺳﻮن ﺗﻴﭗ ﺳﻪ ) (LP IIIو ﮔﺎﻣﺒﻞ ) ،(GAMدر دوره ﺑﺎزﮔﺸﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ) ، 50 ،25 ،10 ،5 ،2 100و 200ﺳﺎﻟﻪ ( ﻟﻮگ ﭘﻴﺮﺳﻮن ﺗﻴﭗ ﺳﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪ )ﺷﻜﻞ .(5 Hydrology D I S f o e v i h ﺷﻜﻞ -5ﻧﻤﻮدار ﺗﻮزﻳﻊ دادهﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش 24ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮزﻳﻊ ﭘﻴﺮﺳﻮن ﺗﻴﭗ 3 ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ و اﻏﻠﺐ ﻛﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي آب و ﻫﻮاﻳﻲ ،ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان اﺳﺖ .در اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺻﺒﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺎدﺛﻪ رخ دﻫﺪ ،ﺑﻌﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان آﻏﺎز ﻣﻲﮔﺮدد .در اﻳﻦ روش ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ،ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺴﺎرات و ﻛﻤﻚرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻼﻋﻮض در ﺳﺮﻟﻮﺣﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد. وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻬﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان ،ﻋﺪم ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻗﺪام ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ﺑﺤﺮان اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﭘﺲ از آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮدد .وﻟﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي www.SID.ir c r ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي رﻳﺴﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد .ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻﻠﻲ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ ،اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﺮدن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ،دﻳﺪﺑﺎﻧﻲ و ﻧﻈﺎرت و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎ و ﺗﻌﻴﻴﻦ روشﻫﺎي ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻠﻲ و اﻳﺠﺎد ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ و ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮات ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺑﺮآورد ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺳﻴﻼب ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد. درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم ،از ﻗﺒﻴﻞ وﺟﻮد آﻣﺎر ﻛﺎﻓﻲ و اﻣﻜﺎن ﺑﺮازش ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ وﺟﻮد A ..........................................................................................108ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان ،ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ،ﺷﻤﺎره اول ،ﺑﻬﺎر 1393 داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﻠﻮب دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ روﺷﻬﺎ داراي ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻊ :اﺳﺘﻔﺎده از آﻣﺎر رﻳﺎﺿﻲ ﺗﺎ روﺷﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ دادهﻫﺎ و ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و رواﻧﺎب ﻣﻲﺷﻮد .روشﻫﺎي آﻣﺎري ﺟﻬﺖ ﺑﺮآورد دادهﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ از ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ و ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎنﺗﺮﻳﻦ روشﻫﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ .ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮﻫﺎ و ﺣﺪاﻗﻞﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.روشﻫﺎي آﻣﺎري ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎرش ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روش ﺳﺎده و ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ .اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮزﻳﻊ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺗﻮاﺗﺮ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ در دوره ﺑﺎزﮔﺸﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ، ﻟﻮگ ﭘﻴﺮﺳﻮن ﺗﻴﭗ 3ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﺳﺮيﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ 200ﺳﺎل ﻳﻜﺒﺎر در ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ 1475/95اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﺳﻴﻠﻲ ﺑﺎ دﺑﻲ D I S f o e 132/7 ﺑﺎرش 24ﺳﺎﻋﺘﻪاي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺣﺎدث ﻣﻲﺷﻮد .ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺮارواﻧﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻴﻼﺑﻬﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ 30ﺳﻴﻼب ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ،ﺗﻌﺪاد 19ﺳﻴﻞ ) 63/3درﺻﺪ( در ﻣﺎﻫﻬﺎي اﺳﻔﻨﺪ ،ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ،ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﺳﻴﻼب ﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪﺗﺮي ﺑﻮﻗﻮع ﺑﭙﻴﻮﻧﺪد .زﻳﺮا ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﺎرش در زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرش ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﻤﺮﻛﺰ در اواﺧﺮ دوره ﺳﺮد ﺳﺎل ﻣﻲرود .زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺮارﺗﻲ، رﻳﺰشﻫﺎي ﺟﻮي ﻋﻤﻮﻣ Ĥاز ﻧﻮع ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻮده و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﻼبﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ) 1،2،4و (11ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮآورد ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ و ﺳﻴﻼبﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ در دورهﻫﺎي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ، ﻳﻜﺴﺎن وﻟﻲ از ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮيﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد و داراي ﻧﻮآوري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. v i h References 1- Adamowski, K., 2000. "Regional analysis of annual maximum and partial duration flood data by nonparametric and l-moment methods", Journal of Hydrology, 229, 219231. 2- Foody, G.M., E.M. Ghoneim, W.N. Arnell, 2004. Predicting Location Sensitive to Flash Flooding in Arid Envirinment, Journal of Hydrology, 292: 48-58. 3- Hijazi Zadeh, Z., T. Salehi Pake, 2002. Estimating maximum sustained rainfall in the catchment Bryzmamlv, Journal of humanities literature,58-51. 4- Khoshhal, J., h. A. Ghayur, d. Rahimi, 2005. The Gumbel Mixed Model Applied to Analysis for Frequency Maximum Precipitations in North Karun Basin, Geography and Development, Third Year, Serial No. 5,68-53. 5- Kumar, R., C. Chatterjee, 2005. Regional flood frequency analysis using L-Moments for North Brahmaputra region of India, Journal of Hydrologic Engineering, 10, 1-7 6-Liong, Sh., WE. Lim, T. Kojiri, T. Hori, SY. Liong, WH. Lim, M. Anderson, N. Peters, D.Walling, 2000. Advance Flood Forcasting for Flood Stricken Bangladesh with a Fuzzy Reasoning Method, Japan Society of Hydrology and Water Resources. 7- Mahdavi, M., 2007. Applied Hydrology, Vol 2, Tehran University Publications, Edition6. c r A www.SID.ir 109....................................................ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺳﻴﻞ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎرش ﻣﺘﺤﻤﻞ زﻳﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﭘﻠﺪﺧﺘﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮي ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ 8- MohammadPour, R., T. Sabzwari, 2007. Flood zonation using GIS (design studies QAREAGHAJ part of the river in the province), the first urban GIS Conference. 9- Negaresh, h., T. Tavosi, M. Mehdi Nasab, 2011. Assessing the severity of flooding Kashkan River catchment, Journal of physical geography, fourth year, Serial No. 13, Fall, 58-49. 10- Ouarda, T.B.M.J., J.M.Cunderlik, A. St-Hilaire, M. Barbet, P. Bruneau, B. Bobée, 2006. Data-based comparison of seasonality-based regional flood frequency methods, Journal of Hydroloy, Article in Press. 11-Rezaei Pzhnd, H., b. Ghareman, 2006. Estimating of maximum sustained 24-hour rainfall stations were provided by the North Khorasan, Iran Water Resources Research, second year, 53-43. 12- Salinger.M., G. James. 2005. Climate variation and change: Past, Present and Future, An Overview . Climatic Change 70: 9-29. 13- Silviera, L.F., Charbonnier and L. Genta, 2000. The Antecedent Soil Moisture Condition. Hydrological Sciences Journal. 45(3): 3-12. 14-Tajbakhsh, M., b. Ghareman, 2009, Estimating maximum sustained 24-hour rainfall statistical methods in the North East of Iran, Journal of Soil and Water Conservation Research, Volume XVI, Number One,141-123. 15- Vaskov, I., 1993. Rainfall analysis and regionalization computing intensity duration frequency curves, Universidad polytechnic devalencia 95- 109. 16- Yazdani, M.R., 2000. Determination of maximum flood discharge from small watersheds using the SCS graphical M.S Watershed, Supervisor doctor Mohammad Mahdavi, Department of Natural Resources, Tarbiat Modarres University, Tehran, p 120. D I S f o e v i h c r A www.SID.ir
© Copyright 2024