1. No category

http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
Los verbos trinkoak o sintéticos son aquellos que se pueden utilizar sin la ayuda de un verbo auxiliar. Reúnen toda la información del verbo en
una palabra. Este tipo de verbos se utilizan para expresar una acción que se está llevando a cabo de manera puntual en un momento determinado.
•
Adibidez
Viene todos los días.
Está viniendo ahora mismo. (trinkoa)
Egunero etortzen da.
Oraintxe dator.
Según Euskaltzaindia existen unos 24 verbos sintéticos o también llamados trinkoak. Los más corrientes en la lengua hablada son: egon, joan,
ibili, etorri, izan, jakin, eduki, ekarri, eraman,esan, jakin; otros verbos sintéticos son comunes sólo en la tercera persona, (etzan > datza; jarrio >
dario; iraun > dirau). Algunos de ellos sólo se utilizan en la lengua escrita o lengua culta.
Veamos a continuación las tablas simplificadas de los más comunes, lo que bastaría para la lengua hablada y los niveles más básicos, y
posteriormente, hemos adjuntado tablas más completas, por si queréis profundizar.
A) TABLAS SIMPLIFICADAS NOR
ORAINALDIA
ni
hi
hura
gu
zu
zuek
haiek
•
EGON
JOAN
ETORRI
nago
hago
dago
gaude
zaude
zaudete
daude
noa
hoa
doa
goaz
zoaz
zoazte
doaz
nator
hator
dator
gatoz
zatoz
zatozte
datoz
Adibidez
Jon y Miren vienen por el camino.
Jon eta Miren bidetik doaz.
Yo estoy en casa. Ni etxean nago.
LEHENALDIA
IBILI
nabil
habil
dabil
gabiltza
zabiltza
zabiltzate
dabiltza
ni
hi
hura
gu
zu
zuek
haiek
•
EGON
JOAN
nengoen
hengoen
zegoen
geunden
zeunden
zeundeten
zeuden
nindoan
hindoan
zihoan
gindoazen
zindoazen
zindoazten
zihoazen
ETORRI
nentorren
hentorren
zetorren
gentozen
zentozen
zentozten
zetozen
Adibidez
Jon y Miren venían por el camino.
Jon eta Miren bidetik zihoazen.
Yo estaba en casa. Ni etxean nengoen.
IBILI
nenbilen
henbilen
zebilen
genbiltzan
zenbiltzan
zenbiltzaten
zebiltzan
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
B) TABLAS SIMPLIFICADAS NORK
ORAINALDIA
EDUKI
ni
hi
hura
gu
zu
zuek
haiek
DAU(z)KA
JAKIN
t
k/n
gu
zu
zue
te
DAKI(zki)
EKARRI
t
k/n
gu
zu
zue
te
DAKAR(tza)
ERAMAN
t
k/n
gu
zu
zue
te
DARAMA(tza)
t
k/n
gu
zu
zue
te
•
Adibidez
Jon y Miren traen dinero.
Jon eta Miren dirua dakarte.
Yo tengo cinco libros.
Nik bost liburu ditut.
LEHENALDIA
EDUKI
ni
hi
hura
gu
zu
zuek
haiek
neu(z)kan
heu(z)kan
zeu(z)kan
geneu(z)kan
zeneu(z)kan
zeneu(z)katen
zeu(z)katen
JAKIN
neki(zki)en
heki(zki)en
zeki(zki)en
geneki(zki)en
zeneki(zki)en
zeneki(zki)ten
zeki(zki)ten
EKARRI
ERAMAN
nekarren – nekartzan
hekarren – hekartzan
zekarren – zekartzan
genekarren – genekartzan
zenekarren – zenekartzan
zenekarten – zenekartzaten
zekarten – zekartzaten
nerama(tza)n
herama(tza)n
zerama(tza)n
generama(tza)n
zenerama(tza)n
zenerama(tza)ten
zerama(tza)ten
•
Adibidez
Jon y Miren traían el dinero.
Jon eta Miren dirua zekarten.
Yo tenía cinco libros.
Nik bost liburu neuzkan.
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
A) VERBOS TRINKOAK
(NOR)
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
A.1 EGON: estar
NOR
iragana
oraina
ni
hi
hura
gu
zu
zuek
haiek
•
nago
hago
dago
gaude
zaude
zaudete
daude
nengoen
hengoen
zegoen
geunden
zeunden
zeundeten
zeuden
NOR - NORI
oraina
iragana
Nor
Nori
nagoki
t
da
hagoki
k/n
a/na
zegoki
dagoki
o
o
gagozki gu
gu
zagozki
zu
zu
zagozki
zue te
zue
dagozki e
zegozki e
BALDINTZA
Baldintza
ondorioa
n
n
n
n
n
n
n
banengo
bahengo
balego
bageunde
bazeunde
bazeundete
baleude
nengoke
hengoke
legoke
geundeke
zeundeke
zeundekete
leudeke
Adibideak
Jon y Miren están en casa.
Jon eta Miren etxean daude.
Yo estaba en Bilbao.
Ni Bilbon nengoen.
Mi corazón te pertenece.
Nire bihotza zuri dagokizu.
No estaría mal ganar el premio.
Ez legoke txarto saria irabaztea.
Si ama estuviese aquí no harías eso.
Ama hemen balego, ez zenuke hori egingo.
A él le corresponde tomar la decisión.
Berari dagokio erabakia hartzea.
En cuanto a tu problema, te ayudaré.
Zure arazoari dagokionez, lagunduko dizut.
A.2 JOAN: ir
NOR
iragana
oraina
ni
hi
hura
gu
zu
zuek
haiek
•
noa
hoa
doa
goaz
zoaz
zoazte
doaz
nindoan
hindoan
zihoan
gindoazen
zindoazen
zindoazten
zihoazen
NOR - NORI
oraina
iragana
Nor
Nori
Nor
Nori
noaki
t
nindoaki
da
hoaki
k/n
hindoaki
a/na
doaki
o
zihoaki
o
goazki
gu
gindoazki gu
zoazki
zu
zindoazki zu
zoazki
zue te zindoazki zue te
doazki
e
zihoazki
e
Adibideak
Maite va a la calle.
Maite kalera doa.
Cuando íbamos hacia casa, encontramos a los amigos.
Etxerantz gindoazela, lagunak aurkitu genituen.
BALDINTZA
baldintza
ondorioa
n
n
n
n
n
n
n
banindoa
bahindoa
balihoa
bagindoaz
bazindoaz
bazindoazte
balihoazke
nindoake
hindoake
lihoake
gindoazke
zindoazke
zindoazkete
lihoazke
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
A.3 ETORRI: venir
NOR
iragana
oraina
ni
hi
hura
gu
zu
zuek
haiek
•
nator
hator
dator
gatoz
zatoz
zatozte
datoz
nentorren
hentorren
zetorren
gentozen
zentozen
zentozten
zetozen
NOR - NORI
oraina
iragana
Nor
Nori
Nor
Nori
natorki t
nentorki
da
hatorki k/n
hentorki
a/na
datorki o
zetorki
o
gatozki gu
gentozki
gu
zatozki zu
zentozki
zu
zatozki zue te zentozki
zue te
datozki e
zetozki
e
BALDINTZA
baldintza
ondorioa
n
n
n
n
n
n
n
banentor
bahentor
baletor
bagentoz
bazentoz
bazentozte
baletoz
nentorke
hentorke
letorke
gentozke
zentozke
zentozkete
letozke
Adibideak
¡Cuidado, viene un coche!
Kontuz, auto bat dator eta!
Si viniese a mí, se lo explicaría.
Niregana baletor, azalduko nioke.
¿Qué tal te viene mañana? Me viene mejor imposible.
Zer moduz datorkizu bihar? Ezin hobeto datorkit.
Ir hasta allí no le venía bien, pero fue.
Haraino joatea ez zetorkion ondo, baina joan egin zen.
A tu hijo, le vendría bien empezar a trabajar.
Zure semeri ondo letorkioke lanean hastea.
A.4 IBILI: andar
NOR
iragana
oraina
ni
hi
hura
gu
zu
zuek
haiek
nabil
habil
dabil
gabiltza
zabiltza
zabiltzate
datoz
•
nenbilen
henbilen
zebilen
genbiltzan
zenbiltzan
zenbiltzaten
zebiltzan
NOR - NORI
oraina
iragana
nor
nori
nor
nori
nabilki
t
nenbilki
da
habilki
k/n
henbilki
a/na
dabilki
o
zenbilki
o
gabilzki
gu
genbilzki gu
zabilzki
zu
zenbilzki zu
zabilzki
zue te zenbilzki zue te
dabilzki
e
zebilzki
e
BALDINTZA
baldintza
ondorioa
n
n
n
n
n
n
n
banenbil
bahenbil
balebil
bagenbiltza
bazenbiltza
bazenbiltzate
balebiltza
Adibideak
Allí andaba, arriba y abajo, en busca de un taxi.
Han zebiltzan, gora eta behera, taxi baten bila.
(Yo) iba en tu busca.
Zure bila nenbilen.
El hijo mayor nos viene a pedir dinero para comprar un teléfono móvil.
Seme nagusia diru eske dabilkigu eskuko telefonoa erosteko.
nenbilke
henbilke
lebilke
genbilzke
zenbilzke
zenbilzkete
lebilzke
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
A.5 ERION: manar, fluir, derramar
ORAINA
Hura-hari
Hura-haiei
•
dario
darie
haiek-hari
haiek-haiei
darizkio
darizkie
Hura-hari
Hura-haiei
IRAGANA
zerion haiek-hari
zerien haiek-haiei
Adibideak
Hay que arreglar el grifo de la cocina, incluso bien cerrado, chorrea agua.
Sukaldeko txorrota konpondu behar da, ondo itxita ere ura dario eta.
Sangrando por la nariz.
Sudurretik odola dariola.
A.6 ETZAN: consistir en, yacer
ORAINA
Hura
•
datza
haiek
dautza
Hura
IRAGANA
zetzan haiek
Adibideak
Cuando llegué a casa, estaba tumbado en el sofá.
Etxera heldu nintzenean, sofan zetzan.
Ese bar consta en la lista.
Taberna hori zerrendan datza.
zeutzan
zerizkion
zerizkien
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
B) VERBOS TRINKOAK
(NORK) I
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
B.1 EKARRI: traer
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
ORAINA
NOR
NORK
t
nakar
k/n
hakar
dakar
gu
gakartza
zu
zakartza
zue
zakarzte
te
dakartza
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
ORAINA
NORI
NOR
t/da
k/n
o
dakarki
gu
zu
zue
e
dakarzki
IRAGANA
Nor=hura
Nor=haiek
nekarren
nekartzan
hekarren
hekartzan
zekarren
zekartzan
genekarren genekartzan
zenekarren zenekartzan
zenekarten zenekartzaten
zekarten
zekartzaten
NORK
t
k/n
gu
zu
zue
te
ORAINA
baldintza
ondorioa
banekar
nekarke
bahekar
hekarke
balekar
lekarke
bagenekar
genekarke
bazenekar
zenekarke
bazenekarte zenekarkete
balekarte
lekarkete
IRAGANA
NORK NOR
NORI
da
n
nekar(z)ki
k/n n
hekar(z)ki
o
n
zekar(z)ki
gu
n
genekar(z)ki
zu
n
zenekar(z)ki
zue
ten
zenekar(z)ki
e
ten
zekar(z)ki
•
Adibideak
¿Qué traéis ahí? Te traemos unos libros.
Zer dakarzue hor? Liburu batzuk
dakarkizugu.
Te traía tu falda. Zure gona nekarkizun.
¿Qué os traíais entre manos?
Zer zenekarten esku artean?
¿A dónde me traéis?
Nora nakarkizue?
B.2 EDUKI: tener
ORAINA
NOR
NORI
t
nauka
k/n
hauka
dauka
gu
gauka
zu
zauzka
zue
zauzka
te
dauzka
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
•
IRAGANA
Nor=hura
Nor=haiek
neukan
neuzkan
heukan
heuzkan
zeukan
zeuzkan
geneukan
geneuzkan
zeneukan
zeneuzkan
zeneuzkaten zeneuzkaten
zeuzkaten
zeuzkaten
ORAINA
baldintza
ondorioa
baneuka
neukake
baheuka
heukake
baleuka
leukake
bageneuka
geneukake
bazeneuka
zeneukake
bazeneukate zeneukakete
baleukate
leukakete
Adibideak
Tus padres tenían muchos libros.
Zure gurasoek liburu asko zeuzkaten.
Me tienes hasta las narices.
Kokoteraino naukazu.
Aquí nos tenéis para lo que queráis.
Hemen gauzkazue nahi duzunerako.
Si tuviera 18 años, iría al bingo.
Hemezortzi urte baneuzka bingora joango nintzateke.
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
B.3 ERAMAN: llevar
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
ORAINA
NOR
NORK
t
narama
k/n
harama
darama
gu
garamatza
zu
zaramatza
zaramatzate zue
te
daramatza
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
ORAINA
NORI
NOR
t/da
k/n
o
daramaki
gu
zu
zue
daramazki e
•
IRAGANA
Nor=hura
Nor=haiek
neraman
neramatzan
heraman
heramatzan
zeraman
zeramatzan
generaman
generamatzan
zeneraman
zeneramatzan
zeneramaten zeneramatzaten
zeramaten
zeramatzaten
NORK
t
k/n
gu
zu
zue
te
ORAINA
baldintza
ondorioa
banerama
neramake
baherama
heramake
balerama
leramake
bagenerama
generamake
bazenerama
zeneramake
bazeneramate
zeneramakete
baleramate
leramakete
IRAGANA
NORK NOR
NORI
da
n
nerama(z)ki
k/n
n
herama(z)ki
o
n
zerama(z)ki
n
generama(z)ki gu
n
zenerama(z)ki zu
zenerama(z)ki zue ten
e
ten
zerama(z)ki
Adibideak
Llevábamos unos meses esperando.
Hilabete batzuk generamatzan itxaroten.
¿Dónde nos lleváis?
Nora garamatzazue?
Ese camino no nos lleva a la cumbre del monte, sino al abismo.
Bide hori ez garamatza mendi tontorrera, almindegira baino.
B.4 JAKIN: saber
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
•
ORAINA
Nor=hura
Nor=haiek
dakit
dakizkit
dakik/n
dakizkik
daki
dakizki
dakigu
dakizkigu
dakizu
dakizkizu
dakizue
dakizkizue
dakite
dakizkite
IRAGANA
Nor=hura
Nor=haiek
nekien
nekizkien
hekien
hekizkien
zekien
zekizkien
genekien
genekizkien
zenekien
zenekizkien
zenekiten
zenekizkiten
zekiten
zekizkiten
Adibideak
No sabía que era de Bilbao.
Ez nekien Bilbokoa zenik.
Mi abuela sabía cuatro idiomas.
Nire amonak lau hizkuntza zekizkien.
Hoy no has ido a clase. Si tus padres supieran…
Gaur ez zara klasera joan. Zure gurasoek balekite…
ORAINA
baldintza
ondorioa
baneki
nekike
baheki
hekike
baleki
lekike
bageneki
genekike
bazeneki
zenekike
bazenekite zenekikete
balekite
lekitete
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
B.4 ESAN: decir
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
•
ORAINA
Nor=hura
Nor=haiek
diot
diodaz
diok/n
diozak/n
dio
dioz
diogu
dioguz
diozu
diozuz
diozue
diozuez
diote
diotez
IRAGANA
Nor=hura
Nor=haiek
nioen
nioezen
hioen
hioezen
zioen
zioezen
genioen
genioezen
zenioen
zenioezen
zenioten
zeniotezen
zioten
ziotezen
Adibideak
¿Qué dices?
Zer diozu?
¿Qué me dices? ¿No será verdad?
Zer diostazu? Ez da izango! Bene-benetan diotsut.
Eso es verdad, ¡Yo os lo digo!
Hori egia da. Neuk diotsuet!
ORAINA
NORI
NORK
diost(a)
t
dios(na)a
k/n
diotso/a
diosku
gu
diotsu
zu
diotsue
zue
diotse
te
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
C) VERBOS TRINKOAK
(NORK) II
http://www.elkamaleon.net16.net
TRINKOAK
C.1 ERABILI: utilizar, mover, estar pensando…
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
•
ORAINA
NOR
NORK
narabil
t
harabil
k/n
darabil
-garabiltza
gu
zarabiltza
zu
zarabiltza
zue
darabiltza
te
IRAGANA
NOR
NORK
nerabilen
nerabiltzan
herabilen
herabiltzan
zerabilen
zerabiltzan
generabilen
generabiltzan
zenerabilen
zenerabiltzan
zenerabilten
zenerabiltzaten
zerabilten
zerabiltzaten
Adibideak
En esa fábrica utilizan papel para hacer libros.
Lantegi horretan papera darabilte liburuak egiteko.
El único sueño que tenía en su vida era enriquecerse.
Bere bizitzan zerabilen asmo bakarra aberastea zen.
C.2 IRITZI: opinar, llamarse
NORK
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
•
ORAINA
NORI: hari
NORI: haiei
t
t
k/n
k/n
--deritze
gu
deritzo gu
zu
zu
zue
zue
te
te
IRAGANA
NORI: hari
NORI: haiei
neritzon
Neritzen
heritzon
Heritzen
zeritzon
Zeritzen
generitzon
Generitzen
zeneritzon
Zeneritzen
zeneritzoten
Zeneritzeten
zeritzoten
zeritzeten
Adibideak
¿Qué te parece fumar en sitios públicos? A mí no me parece bien.
Zer deritzozu leku publikoetan erretzeari? Nik ez deritzot ondo.
A mis padres les parecía mal mi manera de vestir.
Gurasoek txarto zeritzoten nire janzkerari.
En la India hay un gran río, llamado Ganges.
Indian ibai handia dago, Ganges deritzona.
C.3 IRUDI: parecer
NORK
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
ORAINA
t
k/n
-dirudi
zu
zue
te
IRAGANA
nirudien
hirudien
zirudien
genirudien
zenirudien
zeniruditen
ziruditen
•
Adibidez
Tú pareces rico.
Zuk aberatsa dirudizu.
El campo desde fuera, parecía más pequeño
Zelaiak kanpotik txikiagoa zirudien.
http://www.elkamaleon.net16.net
C.4 IRAUN: permanecer, perdurar, persistir.
NORK
hark
haiek
•
ORAINA
IRAGANA
dirau
diraute
zirauen
zirauten
Adibideak
Los montañeros se mantienen vivos.
Mendizaleek bizirik diraute.
Mientras siguiese ese en su cargo, no había nada que hacer.
Horrek berekarguan zirauen bitartean, ez zegoen zer egiterik.
C.5 JARDUN: ocuparse en…
NORK
nik
hik
hark
guk
zuk
zuek
haiek
•
ORAINA
t
k/n
-dihardu
zu
zue
te
IRAGANA
niharduen
hiharduen
ziharduen
genihaduen
zeniharduen
zeniharduten
ziharduten
Adibideak
¿Qué hacéis ahí todos metiendo ruido?
Zer diraduzue hor denak, zarataka?
Se dedicaban a la política cuando me fui de allí.
Politikaz ziharduten handik alde egin nuenean.
TRINKOAK